Suk Yeng có "paoh gak"

Akhar Thrah là chữ viết Chăm truyền thống được lưu truyền từ triều đại Po Rome cho đến hôm nay. Dưới thời hưng thịnh của vương triều Champa, Akhar Thrah là chữ viết Chăm phổ thông được phổ biến rộng rải qua các trường lớp và có qui luật rỏ ràng về cách cấu trục từ vựng. Sau ngày vương quốc Champa bị xoá bỏ trên bản đồ vào năm 1832 cho đến năm 1975. Akhar Thrah vẫn là chữ viết Chăm phổ thông dùng đễ viết các văn kiện hành chánh, các tác phẩm văn chương (như Ariya, Damnây, Dalukal, v.v.) hay các kinh kệ (agal, kitap) của Chăm Ahier và Awal. Trong quá trình của lịch sử, Akhar Thrah có qui luật rất ổn định, nhưng cũng có những trường hợp bất qui tắt của một số từ vựng viết như nhau nhưng đọc khác nhau mà người học phải tôn trọng triệt để, thí dụ:

• Luk (ngu xuẩn) và Luk (lõm)

• Suk (thứ sáu) và Suk (lành vết thương)

• Palei Caok, gem caok, gem caok (Thôn Hiếu Lễ vừa khóc vừa bóc)

Đây là những trường hợp ngoại lệ, phải học thuộc lòng, chứ không có quyền chế biến ký tự “poah gak” hay “craoh aw” lược bỏ “dar tha” để giải quyết những trường hợp bất qui tắc này như Ban Biên Soạn chủ trương

Vì thiếu trình độ về chữ viết, BBS tàn phá Akhar Thrah Chăm truyền thống

Sau 4 thế kỷ tồn tại, Akhar Thrah Chăm trở thành nạn nhân của Ban Biên Soạn ra đời vào nằm 1978. Đây là cơ quan của nhà nước, tập trung một số người Chăm như Nguyễn Văn Tỷ, Lộ Minh Trại và Quảng Đại Cẩn, đọc chữ Chăm chưa rành, nhưng giám bịa ra chữ Chăm có “paoh gak” và tự chế biến ký tự “craoh aw” không có “dar tha” để đưa vào hệ thống chữ Chăm. Đây là sự “bịa đặt” phi khoa học và phi văn hoá, chỉ dựa vào sự suy đoán riêng tư của ông Nguyễn Văn Tỷ, Lộ Minh Trại và Quảng Đại Cẩn mà thôi. Chính vì nguyên nhân đó mà các giới thân hào, nhân sĩ, trí thức và các bậc tu sĩ Chăm Ahier và Awal trong hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, kể cả người Chăm ở Campuchia, không ngần ngại đứng ra phản đối và yêu cầu BBS phải xoá bỏ ký tự “paoh gak” trong hệ thống Akhar Thrah Chăm.

Trong tài liệu hoàng gia Champa, chữ SUK (thứ sáu) luôn luôn có "paoh kak". tại sao Nguyễn Văn Tỷ hô hào viết thành "paoh gak"? Đây là thái độ lưu manh muốn tàn phá chữ vết Chăm.

Những thăng trầm của chữ Chăm có “paoh gak”

Dựa vào chương trình bảo tồn di sản ngôn ngữ và chữ viết trên thế giới, Unesco (tức là cơ của Liên Hiệp Quốc) yêu cầu Ts. Po Dharma phải có trách tiếp xúc với nhân sĩ Chăm trong nước để trao đổi quan điểm về chữ Chăm cải biến của BBS.

Năm 2001, Ts. Po Dharma có xin tài trợ của Unesco để mời Nguyễn Văn Tỷ (ủng hộ chữ Chăm cải biến) và Thành Phú Bá (phản đối chữ Chăm cải biến) sang Kuala Lumpur trao đổi, sau đó là Lộ Minh Trại (ủng hộ chữ Chăm cải biến) và Đàng Năn Quạ (phản đối chữ Chăm cải biến) vào năm 2002. Tất cả mọi người đều hứa khi về Việt Nam, sẽ tìm mọi cách để chỉnh sửa những sai lầm trong sách giáo trình của Ban Biên Soạn, nhưng không ai giám thi hành công tác này.

Sau 4 năm chờ đời, ngày 3 và 4 tháng 2 năm 2006 đã diễn ra một hội nghị quốc tế về “Văn hóa chữ viết ở khu vực Ðông Nam Á” tại thành phố Osaka, Nhật Bản. Ts. Po Dharma là người đại diện cho phái đoàn Pháp trong hội nghị. Nhân dịp này, các nhà khoa học đứng ra phản đối chữ Chăm cải biến của Ban Biên Soạn, nhất là phương pháp bịa ra ký tự “paoh gak” để đưa vào hệ thống chữ viết Chăm.

Trước làn sóng phản đối chữ Chăm có “paoh gak”, Lộ Minh Trại (chủ nhiệm Ban Biên Soạn) đã yêu cầu Ts. Po Dharma tìm mọi cách để tổ chức một hội thảo quốc tế về Ngôn Ngữ và Chữ Viết Chăm. Theo Lộ Minh Trại, dựa vào kết quả của hội thảo này, Ban Biên Soạn mới có lý do để xin nhà nước Việt Nam chỉnh sửa lại sách giáo trình dạy chữ Chăm.

Nguyễn Văn Tỷ phản bội chữ ký của hội nghị Kuala Lumpur

Để giúp đở Ban Biên Soạn, Ts. Po Dharma đứng ra yêu cầu cơ quan UNESCO của Liên Hiệp Quốc, Đại Học Nhật Bản, Pháp và Mã Lai cung cấp tài trợ để tổ chức buổi hội thảo về Ngôn Ngữ và Chữ Viết Chăm tại Kuala Lumpur vào ngày 21-22 tháng 9 năm 2006 hầu bàn về những sai lầm nằm trong sách giáo trình của Ban Biên Soạn. Buổi hội thảo này tập trung 14 thành viên Chăm trong và ngoài nước chuyên về chữ viết Chăm. Sau 2 ngày làm việc, các đại biểu của Hội Thảo (như: Nguyễn Văn Tỷ, Lộ Minh Trại, Thuận ngọc Liêm, Quảng Văn Đại, Ts. Thành Phần, Ts. Phú Văn Hẳn, Ts. Trương Văn Món, Ts. Shine, Lưu Quang Sang, Thành Phú Bá, Lộ Trung Cân, Nguyễn Đố, v.v.) cùng ký vào biên bản chung có nội dung yêu nhà nước Việt Nam phải chỉnh sữa lại những sai lầm trong sách giáo trình và nhất là phải xoá bỏ ký tự “paoh gak” trong hệ thống Akhar Thrah Chăm.

Xin bấm vào đây để xem biên bản: Hội Thảo Kuala Lumpur 2006

Đây là chữ ký của Nguyễn Văn Tỷ và các đại biểu trên biên bản của hội thảo Kuala Lumpur 2006

Khi trở về Việt Nam, Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại quay lưng với chữ ký của mình bằng cách đứng ra tổ chức một hội thảo ở Ninh Thuận vào ngày 7-2-2007 có sự hiện diện của bà Đặng Huỳnh Mai, Thứ Trưởng Bộ Giáo Dục Việt Nam. Nhân cơ hội này, Nguyễn Văn Tỷ bày mưu lặt ngược vấn đề cho rằng ông ký tên vào biên bản của Hội Thảo Kuala Lumpur 2006 là do sự ép buộc, chứ sách giáo trình của BBS không có sai lầm như Hội Thảo Kuala Lumpur nêu ra. Theo bà Thứ Trưởng, đây là lời nói gian trá và lường gạt nhà nước thì đúng hơn, vì bà Thứ Trưởng có nhận bản tường trình kết quả hội thảo Kuala Lumpur 2006 do Ts. Po Dharma gởi đến chính phủ Việt Nam. Kể từ đó, bà Thứ Trưởng quyết định không tài trợ ngân sách cho BBS nữa và chuẩn bị dự án khai trừ Ban Biên Soạn ra khỏi phòng giáo dục của tỉnh Ninh Thuận.

Xin bấm vào để xem: 97 email nặc danh công an VN khủng bố trí thức Chăm

Phản ứng về biểu ngữ Suk Yeng có “paoh gak” ở An Nhơn và Phước Nhơn

Đối với dân tộc Chăm, Sang Magik (thánh đường) không phải là nơi tạm trú tạm vắng của người Chăm, mà là mái nhà của Thượng Đế (Allah), nơi mà các bậc tu sĩ Gru Acar thường đọc những bài kinh kệ viết bằng Akhar Bani (Á Rập) và Akhar Thrah Chăm truyền thống, tức là chữ Chăm không bao giờ có “paoh gak”. Chính vì nguyên nhân đó, sự ra đời của biểu ngữ Suk Yeng 2017 có “paoh gak” treo tại thánh đường Phước Nhơn và An Nhơn đã gây ra bao sự tranh cải trong giới tu sĩ và trí thức Chăm. Họ cho rằng các vị sư cả Chăm Bani ở thánh đường Phước Nhơn và An Nhơn là những vị Gru Acar Anguei Akhar Chăm (tu sĩ sử dụng chữ viết Chăm), nhưng lại bỏ rơi Akhar Thrah Chăm truyền thống do cha ông để lại để chạy theo chữ Chăm cải biến có “paoh gak” lai căng của Ban Biên Soạn.

Sự phản ứng của các trí thức và tu sĩ Chăm có nguyên nhân chính đáng của nó. Sang Magik không phải là nhà chứa rơm rác, mà là trung tâm tín ngưỡng thiêng liêng của dân tộc, nơi mà người Chăm phải bày tỏ những thái độ vô cùng nhiệm túc đối với nghi lễ và không có quyền mang vào thánh đường (Sang Magik) những đồ vật ô uế (ukhin bikal). Biểu ngữ Suk Yeng viết có “paoh gak” là thứ đồ vật “ô uế” (ukhin bikal) không thể đưa vào thánh đường được. Vì rằng, Suk là thứ Sáu, tức là ngày thiệng liêng của tín đồ Awal. Thứ Sáu phải viết có “paoh Kak”, thường lập đi lập lại trong Kitap Bani (Kinh Thánh Bani) được Po Auluah công nhận. Chính vì nguyên nhân đó, người Chăm không có quyền viết chữ Suk Yeng có “paoh gak” theo Ban Biên Soạn để treo lên vách tường của thánh đường người Chăm.

Sư cả ở Phước Nhơn và An Nhơn là những người tu sĩ vô tội

Nhưng theo nguồn tin từ trong nước cho biết, các vị sư cả Chăm Bani ở thánh đường Phước Nhơn và An Nhơn là những người tu sĩ vô tội. Chính Nguyễn Văn Tỷ là người đứng ra cưỡng chế các vị sư cả Chăm Bani ở hai thôn Phước Nhơn và An Nhơn phải viết chữ Chăm có “paoh gak” bằng cách đưa ra lý luận rằng, chữ Chăm cải biến của BBS được nhà nước Việt Nam công nhận, thành vây người Chăm phải tôn trọng sự quyết định của nhà nước. Đây chỉ là thái độ dơ bẩn của Nguyễn Văn Tỷ nhằm chống phá di sản văn hoá của dân tộc Chăm mà thôi. Vì rằng nhà nước Việt Nam không có quyền gì trên hệ thống ngôn ngữ và chữ viết Chăm. Chính vì vậy, có rất nhiều vị sư cả ở thôn Phước Nhơn và An Nhơn bày tỏ lòng bất mảng chống lại thái độ của Nguyễn Văn Tỷ, nhưng không giám nói ra.

Cũng theo nguồn tin từ trong nước cho biết, tất cả thánh đường Chăm Bani ở Phan Rang và Phan Ri đều viết biểu ngữ “Suk Yeng 2017” không bao giờ có “paoh gak”. Nếu hai thánh đường thôn Phước Nhơn và An Nhơn viết chữ Chăm có “paoh gak”, thì đây là vấn đề mà ban quản trị của Hội Đồng Sư Cả Chăm ở hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, cần phải xét lại một cách nghiêm túc hầu bảo vệ di sản ngôn ngữ và chữ viết Chăm truyền thống trong các thánh đường Bani của dân tộc Chăm.

Kết Luận

Nguyễn Văn Tỷ là trí thức Chăm mà Hội Đồng Sư Cả Chăm Bani Ninh Thuận đã truất phế ra khỏi tô chức kể từ ngày 20-2-2017 về tội gây ra bao phiền hà trong xã hội Chăm. Kể từ đó, Nguyễn Văn Tỷ không có quyền buộc tu sĩ Chăm viết chữ Chăm có “paoh gak” nữa.

Riêng về Quảng Đại Cẩn, một vị Tiến Sĩ không nghề nghiệp, có trình độ chữ Chăm còn lem nhem, nhưng ngày đêm đứng ra quảng cáo cho chữ Chăm có “paoh gak” qua lối hành văn lường gạt độc giả bằng cách đổ tội cho các người đã chết như các ông Lưu Quí Tân, Thiên Sanh Cảnh, Đàng Năng Quạ, v.v. là nhân vật chế biến chữ Chăm có “paoh gak” chứ không phải là BBSSCC. Đây là hành động lưu manh và gian trá của Ts. Quảng Đại Cẩn, vì các ông Lưu Quí Tân, Thiên Sanh Cảnh, Đàng Năng Quạ không bao giờ tuyên bố chữ Chăm có “Paoh Gak” như Quảng Đại Cẩn nêu ra.

Quảng Đại Cẩn là vị Tiến Sĩ có khoa bảng, chứ không phải là kẻ sống bên lề của xã hội. Nếu cho rằng các ông Lưu Quí Tân, Thiên Sanh Cảnh, Đàng Năng Quạ, v.v. là những người viết chữ Chăm có “Paoh Gak”, thì Quảng Đại Cẩn phải đưa ra bằng chứng để chứng minh cho lời nó của mình. Nếu không, Quảng Đại Cẩn là người Chăm tìm cách phỉ báng và bôi nhọ bậc tiền nhân Chăm đã nằm xuống.