Ngày 29-8-2016, Sam Ri là độc giả trong nước có đăng bài viết trên facebook về chủ đề Tư Duy Bảo Thủ và Ly Khai trong đó tác giả lên tiếng rằng “Trong thực tế hiện nay, chỉ có cơ quan Champaka là đảm bảo đầy đủ tư duy về đường lối bảo thủ cho dân tộc Chăm; trong khi đó nhiều người đã tách ra và chĩa mũi nhọn vào Champaka”. Sam Ri là trí thức Chăm trong nước, đã xuất bản tập thơ bằng tiếng Chăm do Hội Nhà Văn ấn hành. Sau đây là nguyên văn của bài viết:

TƯ DUY BẢO THỦ VÀ LY KHAI
(Thời kỳ hậu Fulro)

By

Sam Ri

Thời kỳ hậu Fulro cần được lý luận dựa trên một nền tảng triết học nhất định, không thể nhận định theo cảm tính. Điểm nổi bật của thời kỳ này là đường lối Bảo thủ và Ly khai.

Bảo thủ là sự kế tục về truyền thống đấu tranh đảm bảo cho cả một hệ thống vận hành theo một định hướng nhất định. Ly khai nghĩa là sự đấu tranh với tư tưởng cũ để tìm ra một hướng đi mới mà vẫn đảm bảo sự thống nhất với phía Bảo thủ.

Bảo thủ và ly khai là hai mặt mâu thuẫn; giữa chúng có sự đấu tranh và có sự thống nhất với nhau. Đó là hai mặt đối lập cùng tồn tại trong một chỉnh thể. Chỉnh thể ở đây là cả một tập thể dân tộc. Bảo thủ và Ly khai phải đảm bảo sự cân đối theo một cấu trúc nhất định. Nếu chủ trương của đường lối Bảo thủ quá cứng nhắc thì nhà nước sẽ không bao giờ chấp nhận, còn nếu khuynh hướng Ly khai quá mạnh thì sẽ khiến xã hội "loãng đi", làm mất đi tính kế tục với truyền thống. Bảo thủ và Ly khai luôn luôn phải đồng hành như xã hội luôn luôn tồn tại mâu thuẫn.

Trong thực tế hiện nay, chỉ có cơ quan Champaka là đảm bảo đầy đủ tư duy về đường lối bảo thủ cho dân tộc Chăm; trong khi đó nhiều người đã tách ra và chĩa mũi nhọn vào Champaka.

Theo đúng nghĩa, "ly khai" không phải là tiêu cực nếu nó cùng sát cánh với những người theo đường lối bảo thủ để giải quyết các vấn đề của dân tộc. Tuy nhiên trong tình hình hiện nay khi nhiều hội nhóm tách ra và chĩa mũi nhọn vào Champaka thì vấn đề đặt ra là, họ "ly khai" theo hướng nào? Họ có một nền tảng lý luận nào không, hay họ chỉ tách ra theo "bản năng yêu ghét" hoặc vì "quyền lợi riêng tư" của mình? Ly khai mà không dựa trên một nền tảng lý luận nào thì xã hội sẽ trở nên xáo trộn.

Sam Ri

Tôi cũng là người theo đường lối Ly khai, tuy nhiên tôi không đi theo khuôn mẫu của những người trước đó. Tôi phải đảm bảo sự thống nhất với Champaka trong việc giải quyết vấn đề dân tộc. Đó là nền tảng tư duy theo triết học biện chứng.

Đường lối đấu tranh phải đảm bảo sự thống nhất giữa các mặt mâu thuẫn, sự kế tục truyền thống và tinh thần phản biện của nó, để hướng đi phù hợp với từng thời điểm và hoàn cảnh lịch sử cụ thể. Triết học biện chứng giải quyết mâu thuẫn theo hướng thống nhất; nó đáp ứng việc giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân tộc theo hướng chuyển động vì xã hội luôn luôn vận động không ngừng. Tư duy Bảo thủ và Ly khai cần tuân thủ đúng theo quy luật khách quan của nó.