Pgs. Po Dharma và Gs. Niu Junkai

Champa là vương quốc có nền văn minh cao độ nằm ở miền Trung Việt Nam. Sau tám thế kỷ chiến tranh tương tàn, lịch sử của vương quốc này chỉ để lại cho hậu thế hôm nay một chuỗi di tích đền đài hoang phế và một tập thể dân tộc Chăm có vào khoảng 100 000 người bị lãng quên bền lề trang sử của thế giới.

Nhằm bảo tồn di sản lịch sử của vương quốc Champa nói chung và bản sắc văn hóa của dân tộc Chăm nói riêng, Pgs. Ts. Po Dharma của Viện Viễn Ðông Pháp không ngừng lên tiếng trên diễn đàn thế giới qua các cuộc vận động nhằm đưa lịch sử Champa vào chương trình giảng dạy trong các trường đại học tại khu vực Ðông Nam Á. Chính đó là nguyên nhân giải thích cho chuyến công du lần thứ ba của Ts. Po Dharma tại Trung Quốc từ ngày 11 đến 21 tháng 12 năm 2011.

1). Đại học Sun Yat Sen, Quảng Châu

Chuyến công du tại Trung Quốc vào tháng 12 năm 2011 của Ts. Po Dharma đã diễn ra đầu tiên tại đại học Sun Yat Sen của thành phố Quảng Châu, từ ngày 11 đến ngày 14 tháng 12 năm 2011.

Quảng Châu là thành phố lớn đứng hàng thứ hai sau Thượng Hải. Ðại học Sun Yat Sen cũng là cơ quan giáo dục nổi tiếng tại Trung Quốc, chuyên về nền văn minh Ðông Nam Á, nhưng lịch sử Champa và văn hóa của dân tộc Chăm vẫn là một chủ đề hoàn toàn mới lạ đối với giới khoa học và sinh viên của quốc gia này.

Nhằm đưa di sản lịch sử Champa lên diễn đàn của đại học Quảng Châu, Pgs. Ts. Po Dharma đã đứng ra thuyết trình về đề tài : “Lịch sử vương quốc Champa và mối liên hệ với thế giới Mã Lai”

Tại hội trường của Trung Tâm Ðông Nam Á, đại học Sun Yat Sen, Quảng Châu. Buổi thuyết trình này đặt dưới sự điều hành của Pgs. Ts. Niu Junkai, phó viện trưởng của Trung Tâm Ðông Nam Á.

Ảnh lưu niệm tại đại học Sun Yat Sen, Quảng Châu

Sau buổi hội luận, Ts. Po Dharma cũng tham gia vào chương trình trao đổi với các nhà lãnh đạo của đại học Quảng Châu về chương trình hợp tác quốc tế trong những năm sắp tới về Champa học, nhất là chương trình Hội Thảo Quốc Tế về người Chăm Hồi Giáo tại Hải Nam.

2). Đại học Sanya, Hải Nam

Ngày 14-12-2011, Ts. Po Dharma rời Quảng Châu đến Hải Nam để thuyết trình một đề tài nữa mang tựa đề : « Lịch sử Chăm Hồi Giáo tại Hải Nam »

Buổi thuyết trình này đã diễn ra tại hội trường của Sanya College, thuộc Ðại Học Quốc Gia Hải Nam, có sự hiện diện của Gs. Lu Pan, hiệu trưởng của Sanya College.

Ðây là lần đầu tiên trong lịch sử, Ts. Po Dharma là người Chăm Phan Rang đã đặt chân đến xứ Hải Nam, nơi tập trung vào khoảng 10 000 người theo đạo Hồi, cấu thành một đề tài tranh luận sôi nổi trong giới nghiên cứu khoa học gần một thế kỷ qua.

Từ trái sang phải: Gs. Chen Jian (đại học Hải Nam), Pgs. Po Dharma, Gs. Niu Junkai

Theo một số nhà nghiên cứu, người Hồi ở Hải Nam là thành phần dân tộc bản địa nói tiếng Mã Lai Ða Ðảo rất gần gũi với ngôn ngữ Chăm, như dân tộc Da'o sinh sống ở Ðài Loan, không có mối liên hệ gì với dân tộc Chăm. Trong khi đó, một số nhà nghiên cứu khác thì cho rằng người Hổi tại Hải Nam là dân tộc Champa đã sang lánh nạn tại hòn đảo này kể từ thế kỷ thứ X dưới thời nhà Sống, nhưng họ cũng không nêu ra những yếu tố cụ thể để minh chứng cho giả thuyết của mình.

Qua cuộc tiếp xúc với cộng đồng người Hồi tại Hải Nam vào ngày 14 và 15 tháng 12 năm 2011, Ts. Po Dharma đưa ra kết luận rằng những người Hồi Giáo sinh sống tại Hải Nam là thành phần của dân tộc Champa, nói tiếng Chăm cổ, có cách phát âm rất gần gũi với người Raglai và Churu. Họ tự gọi họ là người U Chăng nói tiếng Chăng.

Thánh đường Hồi Giáo tại Hải Nam

Theo Po Dharma, U Chăng ở đây chỉ là cách phát âm của cụm từ Urang Chăm, tức là người Chăm. Họ không phải là dân bản địa nói tiếng Mã Lai Ða Ðảo mà là người Chăm xuất thân từ vương quốc Champa, vì một số từ vựng mà họ thường dùng chỉ xuất hiện trong ngôn ngữ Chăm mà thôi. Ðây là vài thí dụ điển hình:

Sau 9 thế kỷ sinh sống tại Trung Quốc, dân tộc Chăm tại Hải Nam chịu ảnh hưởng nặng nề ngôn ngữ của người Hoa. Chính vì thế họ thường dùng tiếng nói đơn âm, không có langkuk như người Chăm tại Phan Rang và Phan Ri. Kể từ đó, người nghe rất khó hiểu khi tiếp xúc với họ qua ngôn ngữ Chăm.

Dân tộc Chăm Hổi Giáo tập trung trong hai thôn mang tên là thôn Huihui và Huixin gần thành phố Sanya của Hải Nam. Họ là người Hồi Giáo chính thống, có 6 thánh đường và tiếp tục dạy tiếng Á Rập trong thôn xóm mà họ gọi là khad Chăng, tức là Akhar Chăm.

Sau buổi thuyết trình tại hội trường của Sanya College tập trung hơn 300 sinh viên, Ts. Po Dharma cũng tham gia vào buổi trao đổi với các nhà lãnh đạo của đại học Hải Nam có sự hiện diện của Gs. Lu Pan, hiệu trưởng Sanya College và Gs. Niu Junkai của đại học Sun Yat Sen, Quảng Châu.

Một bà lớn tuổi nguời Chăm tại Hải Nam

Qua nội dung của phiên hợp, Sanya College và đại học Quảng Châu đề nghị Po Dharma soạn thảo một đề cương chuẩn bị cho hội thảo quốc tế về Người Chăm Hồi Giáo Hải Nam vào năm 2012 nhằm đưa vấn đề dân tộc Chăm tại Trung Quốc lên diễn đàn quốc tế và đưa ra những giải pháp thiết thực hầu bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc này trên đà bị đồng hóa thành người Hoa trong thế kỷ thứ 21 này.

3). Đại học Quảng Tây

Ngày 16-12-2011, Ts. Po Dharma rời Hải Nam đến thành phố Nan Ninh, Quảng Tây để thuyết trình về đề tài : « Lịch Sử Vương Quốc Champa »

Buổi thuyết trình này đã diễn ra tại hội trường của Phân Khoa Nghiên Cứu Nước Ngoài thuộc Ðại Học Dân Tộc Quảng Tây.

Quảng Tây là đơn vị hành chánh của Trung Quốc có rất nhiều dân tộc thiểu số, nhất là dân tộc Choang chiếm đa số. Ðây là khu vực tự trị dành cho dân tộc ít người. Chính vì thế, mọi cơ cấu tổ chức hành chánh, văn hóa, xã hội và giáo dục từ cấp tỉnh, huyện, xã và thôn đều nằm trong tay của dân tộc thiểu số. Ðại Học Dân Tộc Quảng Tây dành cho người thiểu số là một thí dụ điển hình.

Ảnh lưu niệm tại đại học Quảng Tây

Trung Tâm Ðông Nam Á của Ðại Học Dân Tộc Quảng Tây đặt dưới sự điều hành của Pgs. Ts. Liu Zhiqiang là cơ quan tích cực nhất trong chương trình nghiên cứu về nền văn minh Việt Nam, tập trung rất nhiều sinh viên nói tiếng Việt rất thông thạo. Tiếc rằng vấn đề dân tộc Champa chỉ là một đề tài nằm bên lề của chương trình giảng dạy và nghiên cứu của đại học này. Chính đó cũng là nguyên nhân giải thích cho chuyến công du của Pgs. Ts. Po Dharma nhằm trao đổi với cấp lãnh đạo, nhất là cuộc tiếp xúc với bà Gs. Huang Xiuliang (chủ nhiệm Phân Khoa Nghiên Cứu Nước Ngoài) và Pgs. Luu Zhiqiang (giám đốc Trung Tâm Ðông Nam Á) thuộc về phân khoa này để bàn về chương trình hợp tác quốc tế hầu đưa di sản lịch sử Champa vào giáo trình giảng dạy trong trường lớp và đào tạo một thế hệ trẻ của Trung Quốc chuyên về lịch sử và nền văn minh Champa trong những năm sắp tới.

Champa là vương quốc bị xóa bỏ trên bản đồ thế giới vào năm 1832. Dân tộc Chăm hôm nay là một tập thể tộc người hoàn toàn bị lãng quên trên thế giới. Tiếc rằng không có một cơ quan quốc tế nào có vai trò và nghĩa vụ đảm bảo cho sự sống còn của dân tộc Chăm, nếu dân tộc này không đứng ra đấu tranh để nêu lên những nguyện vọng chính đáng của mình.

Ts. Po Dharma và Pgs. Ts. Luu Zhiqiang, đại học Quảng Tây

Bảo tồn cho sự sống còn của dân tộc Champa trong thế kỷ thứ 21 này không nhất thiết là kêu gọi bà con Chăm phải làm văn nghệ Kate để giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống hay tạo ra mô hình dâng vòng hoa chiến thắng cho anh hùng liệt sĩ hay thành lập chính phủ lưu vong Champa để cứu nước , v.v. mà là dấn thân vào cuộc đấu tranh nhằm đưa vấn đề của dân tộc Chăm lên diễn đàn quốc tế, thuyết phục cộng đồng nghiên cứu khoa học trên thế giới hướng về di sản Champa và đào tạo một thế hệ tương lai có t́m năng hiểu biết về nền văn minh của vương quốc này. Kể từ đó, hội nhập vào diễn đàn quốc tế để nói lên nguyện vọng của dân tộc Champa trở thành một yếu tố quyết định cho sự sống còn của dân tộc này trong thế kỷ thứ 21.

Dân tộc Chăm không thể thoát ra khỏi sự diệt vong vì bị đồng hóa trong một ngày gần đây, nếu không có sự quan tâm của nhà nước Việt Nam và hậu thuận của cộng đồng khoa học trên thế giới.

Trung Quốc là quốc gia có mối liên hệ lâu đời với Champa. Chính vì thế, Trung Quốc không thể bỏ quên Champa bên lề trang sử của nền văn minh Ðông Nam Á tại quốc gia này.

Bài liên quan :

• Chuyến công du tại Bắc Kinh của Pgs. Ts. Po Dharma 2010
•  Po Dharma tiếp đón Ts. Liu Zhi Qiang (Trung Quốc)
•  Pts. Liu Zhiqiang tốt nghiệp khóa tiếng Chăm 11-2009
• Trung Quốc bắt đầu quan tâm đến Champa