Áo phụ nữ Chăm hay áo "khiêu dâm" ?

Theo truyền thuyết của Ấn Giáo, Apsara là nữ thiên thần được mô tả như những cô gái xinh đẹp tuyệt vời với những đường cong gợi cảm. Tại khu vực Đông Nam Á, những quốc gia chịu ảnh hưởng nền văn minh Ấn Giáo như Champa, Campuchia, Thái Lan, Lào, Nam Dương, v.v. thường có các hình tượng Apsara trên đền tháp, được điêu khắc qua hệ thống không gian 3 chiều,

tức là vũ nữ mặc trang phục rất phong phú và kín đáo từ 2 đến 3 bộ chồng chất lên nhau, chứ không phải lõa thể, trần truồng như một số người thường hiểu lầm.

Bên cạnh ý nghĩa mang tính cách tín ngưỡng, Apsara còn là màng vũ cổ truyền trong cung đình của các quốc gia theo Ấn Giáo trong đó có Champa. Sau ngày vương quốc Champa bị xóa bỏ trên bản đồ, dân tộc Chăm không còn hình dung được thế nào là vũ điệu Apsara trong cung đình Champa nữa. Ngược lại, các nhà khoa học cho rằng, điệu vũ Apsara của vương quốc Champa rất gần gủi với điệu vũ Apsara còn lưu hành tại Campuchia, Laos, Thái Lan, Indonesia hôm nay. Chính vì nguyên nhân đó, muốn  phục hưng lại vũ điệu Apsara Champa thời trước, dân tộc Chăm hôm nay phải nên học lại phong cách màng vũ Apsara hiện còn thịnh hành ở khu vực Đông Nam Á. Vì đây là một điệu múa của các quốc gia theo Ấn Giáo, có qui luật nghệ thuật riêng, chứ không phải là màn vũ do các biên đạo múa gốc người Kinh chế biến hầu mua vui cho quần chúng đại trà.

Apsara dưới chế độ cộng sản Việt Nam

Sau ngày thất thủ Sài Gòn vào năm 1975 kéo theo sự xụp đổ hoàn toàn của hệ thống tổ chức xã hội cổ truyền người Chăm, biên đạo múa Đặng Hùng gốc người Hà Nội đã chế ra vũ điệu Apsara với các diễn viên người Kinh giả mạo làm phụ nữ Chăm, ăn mặc khiêu dâm lõa thể như mấy cô gái “mại dâm” trong phòng trà. Thêm vào đó, điệu múa Apsara của Đặng Hùng còn mang phong cách phi nghệ thuật: Tàu không ra Tàu, Chăm không ra Chăm, nhưng Đạo Hùng cho đó là vũ Apsara của dân tộc Champa. Chính đó là nguyên nhân giải thích tại sao có nhiều bài viết phản đối vũ điệu Apsara của Đặng Hùng và yêu cầu nhà nước Việt Nam phải ngăn cấm triệt để màn vũ này trên sân khấu kịch trường.

“Apsara khiêu dâm” trên sân khấu lễ hội người Chăm

Vũ Apsara của Đặng Hùng là màn vũ “vô văn hóa”, không liên hệ gì đến vũ điệu truyền thống của dân tộc Chăm. Tiếc rằng một số hội đoàn Chăm tại hải ngoại, như Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa do cựu dân biểu Lưu Quang Sang sáng lập với sự cộng tác của ca sĩ Chế Linh, lại đưa vũ điệu Apsara “khiêu dâm” của Đặng Hùng ra trình bày trong lễ hội Kate tại Hoa Kỳ. Năm 2012, Champaka.info đã có bài viết phản đối di sản văn hoá đồi truỵ này. Nhưng năm 2014, Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa vẫn tiếp tục đưa màng vũ “Apsara khiêu dâm” lên sân khấu nhân ngày lễ hội Kate truyền thống.

Sự ra đời “Apsara khiêu dâm” trên sân khấu nhân ngày lễ hội Kate tại Hoa Kỳ là một vấn đề vô cùng bí ẩn mà dân tộc Chăm không tìm ra câu trả lời. Vì rằng những thành viên của Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa tập trung nhiều trí thức Chăm, trong đó có cựu dân biểu Lưu Quang Sang, ông Thành Phú Bá, ca sĩ Chế Linh, v.v. là những người am tường về phong tục tập quán Chăm, nhưng lại chấp nhận cho phũ nữ Chăm mặc trang phục Apsara “khiêu dâm” theo phong cách Apsara của Đặng Hùng để mua vui cho quần chúng.

Theo nguyên tắc, Hội Văn Hóa Truyền Thống Champa có trụ sở ở Sacramento (Hoa Kỳ) là tổ chức có mục tiêu bảo vệ di sản văn hoá và nghệ thuật Champa.  Nhưng tại sao tổ chức này lại đưa vũ điệu Apsara “khiêu dâm” của Đặng Hùng lên sân khấu nhân dịp lễ hội Kate, tức là màng vũ không liên hệ gì với truyển thống nghệ thuật của dân tộc Chăm. Chính đó là trọng tâm của vấn đề mà dân tộc Chăm không hiểu tại sao?.

Từ hịnh tượng Apsara Khmer trên đền tháp đến mảng vũ Apsara Khmer hôm nay

Đây là Apsara Khmer trên đền tháp. Từ hình tượng này, dân tộc Khmer thiết kế lại đồng phục cho đoàn vũ Apsara được lưu hành cho đến hôm nay (xem hình tiếp theo)

Đây là Apsara Khmer hôm nay, điệu vũ rất gần gủi với Apsara trong cung đình Champa, từ phong cách cử động đến trang phục và áo quần, vô cùng kín đáo và chỉnh tề. Muốn phục hưng điêu múa Apsara Champa, dân tộc Chăm phải dựa vào phong cách Apsara Khmer để làm nền tảng, chứ không phải Apsara "khiêu dâm" của Đặng Hùng.

Từ hịnh tượng Apsara Champa  trên đền tháp đến mảng vũ Apsara "khiêu dâm" của Đặng Hùng

Đây là Apsara Champa trên đền tháp. Từ hình tượng này, Đặng Hùng chế biến Apsara Champa thành điệu vũ khiêu dâm, trần truồng lão thể (xem hình tiếp theo)

Đây là vũ điệu Apsara "khiêu dâm lão thể" do Đặng Hùng chế biến, giống như đàn  khỉ vượn, không liên hệ gì với điệu múa Apsara trong cung đình của Champa.

Vũ điệu Apsara của người Chăm trên sân khấu nhân dịp Kate 2014 do  Hội Văn Hoá Truyền Thống Champa tổ chức tại Sacramento (Hoa Kỳ). Nhìn qua hình ảnh ảnh này, người ta có cảm giác rằng đây không phải là phụ nử Chăm truyền thống, mà là các cô gái "mại dâm" tong phỏng trà thì đúng hơn.

“Apsara khiêu dâm” qua lăng kính của ca sĩ Amư Nhân và Chế Linh

Amư Nhân và Chế Linh là hai ca sĩ Chăm đã từng sống dưới hai chế độ: Việt Nam Cộng Hoà và Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.

Dưới thời Việt Nam Cộng Hoà, tất cả người Chăm Ninh Thuận và Bình Thuận trong đó có  Amư Nhân và Chế Linh chưa bao giờ thấy vũ điệu Apsara “khiêu dâm” xuất hiện trên sân khấu kịch trường ở Việt Nam. Điều này đã chứng minh rằng vũ điệu Apsara chỉ là màng vũ do đạo diễn Đặng Hùng đứng ra chế biến sau năm 1975, không liên hệ gì với nghệ thuật cổ truyền của dân tộc Chăm. 

Thay vì vùng dậy đấu tranh yêu cầu nhà nước Việt  Nam phải ngân cấm vũ Apsara của Đặng Hùng trên khân khấu kịch trường, ca sĩ Amư Nhân và Chế Linh lại đứng ra quảng bá cho màng vũ Apsara “khiêu dâm” này trên các bài viết và mạng web xã hội. Đây là bằng chứng của chúng tôi:

1). Ca sĩ Amư Nhân nói gì?

Ca sĩ Amư Nhân

Trong tác phẩm mang tên: “Nghệ thuật ca múa người Chăm” do Trung Tâm Unesco nghiên cứu và bảo tồn văn hoá Chăm xuất bản năm 2014, ca sĩ Amư Nhân viết một bài khảo luận mang tựa đề: “Tìm hiểu nghệ thuật ca múa Chăm”, trong đó tác giả cho rằng (trang 239):

“ (..) Trong lãnh vực này, công lao lớn nhất có thể nói là Biên đạo múa NSND Đặng Hùng lần đầu tiên đã ước lệ thành điệu Apsara từ trên tượng đá bất di bất dịch để làm sống lại hình ảnh vũ nữ Chăm trong múa cung đình Champa cổ để ra mắt với công chúng ngày hôm nay, góp phần làm phong phú cho các thể loại vũ điệu Chăm được cả nước và thế giới biết đến”.

Câu hỏi mà dân tộc Chăm cần biết đó là Amư Nhân chưa bao giờ thấy vũ Apsara trong cung đình Champa như thế nào, thế thì tại sao Amư Nhân giám cho rằng vũ Apara “khiêu dâm” của Đặng Hùng là màng vũ làm phong phu cho các thể loại vũ điệu Chăm? Đối với chúng tội, đây là lời tuyên bố “vô trách nhiệm” đối với di sản văn hoá Chăm, mang phong cách “ăn cơm chúa và múa theo chúa”, dùng ngòi bút để quảng bá Apsara “khiêu dâm” của Đặng Hùng trong bài viết của mình, một màng vũ “vô văn hoá”, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc này.

1). Ca sĩ Chế Linh làm gì?

Ai cũng biết, ca sĩ Chế Linh là người sáng lập trang “Bingu Champa” có tôn chỉ: “Lấy nghệ thuật văn hoá phục vụ cho dân tộc”. Đây là chủ tương vô cùng quí giá đáng được ghi vào trang sử cận đại Champa. Nhưng trên tực tế thì khác hẳn. Vì rằng, trong Bingu Champa số 16 ra mắt vào tháng 12-2014, Chế Linh không dùng khẩu hiệu “Lấy nghệ thuật văn hoá phục vụ cho dân tộc”, mà là “Lấy nghệ thuật văn hoá để làm trò vui cho thiên hạ” thì đúng hơn. Bằng chứng cụ thể, Chế Linh đăng trong Bingu Champa số 16 hình ảnh màng vũ “Apsara khiêu dâm” mà Hội Văn Hoá Truyền Thống Champa đã đưa lên sân khấu kịch trường nhân ngày lễ hội Kate Chăm 2014 tại Hoa Kỳ, có sự hiện diện của Chế Linh, nhưng ca sĩ này không có lời phản đối.

Ca sĩ Chế Linh

Dưới thời Việt Nam Cộng Hoà, Chế Linh là ca sĩ Chăm có thấy lần nào vũ “Apsara khiêu dâm” có mặt trên sân khấu kịch trường ở Việt Nam hay không?. Điều này đã chứng minh rằng dân tộc Chăm không có điệu múa “Apsara khiêu dâm” do Đặng Hùng chế biến. Nếu hôm nay, màng vũ “Apsara khiêu dâm” lại ra mắt trên sân khấu của người Chăm, là vì một số trí thức Chăm trong đó có Chế Linh không nhận diện được thế nào di sản của nghệ thuật Champa truyền thống, để rồi đi lượm lặt những “màng vũ dơ bẩn” của Đặng Hùng đem gán vào cội nguồn văn hoá của dân tộc mà thôi.

*

Champa là vương quốc theo Ấn Giáo, có màng vũ Apsara trong cung đình rất gần gủi với điệu múa Apsara của Campuchia, Thái Lan, Lào, Indonesia, từ phong cách nghệ thuật múa đến chi tiết trang phục và áo quần. Tại sao trí thức Chăm hôm nay không dựa vào nghệ thuật vũ điệu Apsara của Campuchia, Thái Lan, Lào, Indonesia để phục hưng lại vũ điệu Apsara của vương quốc Champa mà lại dựa vào điệu múa Apsara “khiêu dâm” do diễn viên người Kinh là Đặng Hùng chế biến để  làm nền tảng cho nghệ thuật múa cung đình của vương quốc Champa? Chính đó là vấn đề mà dân tộc Chăm không hiểu một số trí thức Chăm ở hải ngoại muốn gì? 

Những bài có liên quan:

Apsara là hình tượng vũ nữ lõa thể hay không lõa thể?

Trả lời cho Thanh Hòa về vũ Apsara Champa

Kate 2012 tại Sacramento tôn vinh vũ Apsara khiêu dâm lõa thể !