Po Dharma tại diễn đàn Asean

Ngày 22-4-2015 đánh dấu ngày khai mạc Diễn Đàn Dân Sự Asean lần thứ X được tổ chức tại Kuala Lumpur, Malaysia. Mục tiêu của diễn đàn nhằm bàn đến một số vấn đề cơ bản liên quan đến hoà bình và an ninh, công lý, tự do và dân chủ, quyền cơ bản của con người, v.v. của các quốc gia Asean trong đó có Việt Nam. Bên cạnh những chủ đề đó, vấn đề “dân tộc bản địa”   cũng là đề tài quan trọng đã đưa ra bàn luận tại diễn đàn này.

Tại khu vực Asean, mỗi quốc gia thường có hàng chục dân tộc bản địa, nhưng hưởng qui chế chính trị hoàn toàn khác nhau và mang tên gọi cũng khác nhau, tuỳ theo quốc gia. Tại Campuchia, dân bản địa mang tên là Khmer Loer (Khmer sống ở miền núi), trong khi đó tại Mã Lai và Indonesia, dân bản địa được xếp vào thành phần Bumi Putera (đứa con của đất), tức là người bản xứ, có quyền hạn và vai trò ngang hàng với người Mã hay người Indonesia được ghi rỏ trong hiến pháp, so với người Hoa hay Ấn Độ được xếp vào thành phần dân tộc thiểu số, tức là nhóm người từ nước ngoài sang đinh cư tại hai quốc gia này.

Tại Việt Nam cũng có rất nhiều dân tộc bản địa, nhất là người Chăm và Tây Nguyên, thần dân của vương quốc cổ Champa đã có mặt tại miền trung Việt Nam kể từ thế kỷ thứ hai, tức là hơn ngàn năm trước cuộc Nam Tiến của dân tộc Việt. Mặc dù người Chăm và Tây Nguyên có một chiều dài lịch sử, nhưng nhà nước Việt Nam hôm nay không xem họ là dân tộc bản địa, mà là dân tộc thiểu số hay dân tộc ít người.

Ts. Po Dharma tại diễn dàn dân sự Asean 2015

Theo Tuyên Ngôn của Liên Hiệp Quốc, “dân tộc thiểu số” và “dân tộc bản địa” là hai nhóm người hoàn toàn khác nhau về quyền và nghĩa vụ tại quốc gia nơi mà họ đang cư trú:

• Dân tộc thiểu số là nhóm người từ nước ngoài sang đến cư trú tại quốc gia khác. Tại Việt Nam hôm nay, người Hoa, Ấn Độ, Thái, Lào là thành phần “dân tộc thiểu số”, vì họ là công dân của nước ngoài đến định cư ở Việt Nam.

• Dân tộc bản địa là nhóm người đã có mặt lâu đời trên giải đất do tổ tiên của họ tạo dựng, nhưng lãnh thổ của họ bị chiếm đóng bởi một dân tộc khác. Tại Việt Nam hôm nay, người Chăm và Tây Nguyên là “dân bản địa”, chứ không thể gán cho họ là “dân tộc ít người” hay “dân tộc thiểu số”.

Một khi công nhận người Chăm và Tây Nguyên là “dân tộc bản địa”, thì nhà nước Việt Nam phải tôn trọng điều 2, 3 và 4 của Tuyên Ngôn Liên Hiệp Quốc về “Quyền của dân tộc bản địa” ra đời vào năm 2007 mà Việt Nam là quốc gia thành viên đã ký trên Tuyên Ngôn này:

Điều 2: Các dân tộc và cá nhân người bản địa được tự do và bình đẳng với tất cả những dân tộc, cá nhân khác và có quyền không bị phân biệt đối xử dưới bất kỳ hình thức nào khi thực hiện các quyền của mình, đặc biệt trên cơ sở nguồn gốc xuất xứ và bản sắc bản địa của họ (điều 2).

Điều 3: Các dân tộc bản địa có quyền tự quyết. Theo quyền đó, họ được tự do quyết định vị thế chính trị và tự do theo đuổi sự phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa của họ (điều 3).

Điều 4: Trong khi thực hiện quyền tự quyết, các dân tộc bản địa có quyền tự trị hay tự quản trong những vấn đề liên quan đến các công việc nội bộ và địa phương của họ, cũng như những cách thức và phương tiện để hỗ trợ về tài chính việc thực hiện những chức năng tự trị của họ.

Việt Nam là quốc gia thành viên của Tuyên Ngôn về Quyền của dân tộc bản địa ra đời vào năm 2007. Tiếc rằng, chính quyền cộng sản không bao giờ công nhận chính thức người Chăm và Tây Nguyên là thành phần dân tộc bản địa tại Việt Nam hôm nay.

Không tôn trọng bản Tuyên Ngôn của Liên Hiệp Quốc, nhưng nhà nước Việt Nam còn đưa ra chính sách vô cùng ngược đãi và tồi tệ đối với dân tộc Chăm và Tây Nguyên bằng cách chiếm đoạt toàn diện tài sản và đất đai của họ, biến họ thành tập thể vô sản, nghèo đói và bần cùng. Chính đó là trọng tâm vấn đề của dân tộc Chăm và Tây Nguyên mà Ts. Po Dharma, đại diện cho “Hội Đồng Bản Địa Việt Nam” có trụ sở tại Hoa Kỳ đã lên tiếng trên Diễn Đàn Dân Sự Asean mà chúng tôi xin đăng lại nguyên văn bài phát biểu mà chúng tôi chuyển ngữ sang tiếng Việt:

Buổi hội thảo về dân tộc bản địa tại diễn đàn Asean. Từ phải sang trái: Ts. Po Dharma đại diện dân bản địa Mã Lai, Miến Điện, Thai Lan, chuyen viên video, Kampuchia Krom và chủ toạ

Dân tộc Chăm và Tây Nguyên đối mặt với biến cố chính trị

ở Việt Nam sau năm 1975

Pgs. Ts. Po Dharma

(Hội Đồng Dân Tộc Bản Địa Việt Nam Hôm Nay)

Kính thưa ông chủ tịch, kính thưa quí vị,

Dân tộc Chăm và Tây Nguyên là thần dân của vương quốc cổ Champa nằm ở miền Trung Việt Nam kể từ thế kỷ thứ II. Năm 1832, Việt Nam xóa bỏ tên gọi vương quốc Champa trên bản đồ Đông Dương và tìm cách đồng hoá tộc Chăm và Tây Nguyên thành người Kinh. May thay, sự can thiệp của chính quyền Pháp ở Đông Dương vào cuối thế kỷ XIX đã ngăn chận mọi ý đồ của Việt Nam nhằm đồng hoá hai dân tộc này.

Năm 1955, Ngô Đình Diệm khai trương chính sách đưa dân tộc Việt đến định cư trên Tây Nguyên. Sự hiện diện ngày càng đông đảo của dân tộc Kinh ở khu vực này buộc người Tây Nguyên và Chăm hình thành các phong trào đấu tranh để bảo vệ lãnh thổ và quyền lợi của họ. Sự vùng dậy của phong trào Fulro vào năm 1964 là một thí dụ điển hình. Fulro, một tổ chức đấu tranh vũ trang đòi tự trị ở Tây Nguyên, đã trở thành đối tượng thù địch quan trọng trên bàn cờ chính trị ở miền Nam Việt Nam vào những năm 1964-1975.

Để thuyết phục dân tộc Tây Nguyên và Chăm góp tay vào chiến trường chống cộng sản, chính quyền Sài Gòn cộng nhận chính thức FULRO là một lực lượng đấu tranh chính trị hợp pháp kể từ năm 1967. Kể từ đó, dân tộc Tây Nguyên Chăm đã tìm lại niềm tin đối với chính quyền Sài Gòn,nhất là quyền quyền cơ bản về chính trị, văn hóa và nhân phẩm của người dân bản địa sống dưới chế độ Việt Nam Cộng Hoà, một quốc gia đa chủng tộc.

Quang cảnh hội trường

*

Năm 1975, cộng sản chiếm đóng miền Nam Việt Nam và hình thành một chế độ chính trị dựa vào chủ thuyết: Đảng cộng sản là trên hết. Sự thay đổi chế độ chính trị này đã đánh dấu một biến cố quan trọng đã làm đảo lộn hoàn toàn mọi giá trị tinh thần, văn hóa và giáo dục trong xã hội của người Chăm và Tây Nguyên.

Kinh tế

Trước năm 1975, người Tây Nguyên và Chăm sống hoàn toàn vào ngành nông nghiệp và khai thác rừng núi. Dưới chế độ Sài Gòn, họ được hưởng một quy chế đặc biệt cho phép họ có cuộc sống hòa bình và thịnh vượng.

Sau năm 1975, cộng sản Việt Nam quyết định xoá bỏ quyền sở hữu đất đai của người Tây Nguyên và Chăm, tịch thu tất cả tài sản, ruộng đất công điền và tư điền của dân tộc này. Đồng thời, chính quyền Hà Nội đưa ra chính sách đưa người Kinh từ đồng bằng đến định cư ồ ạt trên lãnh thổ của người Tây Nguyên và Chăm

Đối với người Tây Nguyên và Chăm, quốc hữu hóa đất đai của họ không phải là chính sách cải cách ruộng đất trong nghĩa rộng của nó, mà là chính sách cướp đoạt tài sản của họ thì đúng hơn. Một khi đã bị trục xuất ra khỏi đất đai, người Tây Nguyên và Chăm không còn phương tiện để phát triển kinh tế truyền thống của họ nữa. Kể từ đó, họ trở thành tập thể nghèo đói và bần cùng. Bị kiềm chế trong khu vực thôn quê hẻo lánh, không có trang thiết bị về giao thông và truyền thông và cũng không có công ăn việc làm, người Tây Nguyên và Chăm còn là nạn nhân của những băng đảng có tổ chức, sẵn sàng cướp bóc tài sản của dân tộc này.

Kể từ ngày ra đời của chế độ cộng sản, vấn đề thiếu công ăn việc đã đưa đẩy giới trẻ của dân tộc bản địa vào cuộc sống ngoài luật pháp: băng đảng, cướp bóc và nghiện rượu. Và nạn thất nghiệp cũng là nguyên nhân buộc giới trẻ người dân bản địa bỏ cả thôn làng để tìm kiếm sinh nhai trong các thành phố lớn. Lợi dụng tình hình, một số công ty Việt Nam không ngần ngại biến họ thành những người “nô lệ” của thời đại, bằng cách giao cho họ những việc làm vô cùng mệt nhọc với số lương vô cùng thấp kém và cũng không giúp họ có chế độ bảo hiểm một khi bệnh tật hoặc tai nạn.

Kể từ năm 1986, chính quyền Việt Nam áp dụng chính sách đổi mới, chuyển hướng từ “kinh tế xã hội chủ nghĩa” sang nền “kinh tế thị trường”. Đồng thời, chính quyền Việt Nam quyết định trao trả lại đất cho dân tộc Tây Nguyên và Chăm. Mỗi gia đình của dân bản địa có 5 tới 7 đứa con, nhà nước chỉ trao lại cho họ một diện tích đất đai vào khoảng 5000 mét vuông. Người ta có quyền tự hỏi: làm thế nào dân tộc Tây Nguyên và Chăm có thể sống và nuôi gia đình với diện tích đất đai chưa bằng một nữa sân bóng đá?

Sự chuyển hướng sang nền “kinh tế thị trường” không mang lợi ích gì cho người dân bản địa. Hệ thống này chủ yếu chỉ là làm giàu cho người Kinh chuyên làm nghề buôn bán và đổi chát. Và “kinh tế thị trường” cũng đánh dấu cho sự ra đời một mô hình mới của chủ nghĩa tư bản. Kể từ đó, dân tộc bản địa trở thành nạn nhân đầu tiên của hệ thống kinh tế mới này. Người Tây Nguyên và Chăm nghèo đói ngày càng nghèo đói thêm. Để giải quyết cơm ăn trong gia đình, họ phải tìm cách vay tiền của người Kinh. Không thể hoàn trả số nợ đã vây, với lãi suất hàng năm vượt hơn 100%, người Tây Nguyên và Chăm buộc phải bán nhượng đất và tài sản của mình cho người Việt. Một số phải tự thuê thân mình cho chủ nợ để có thể hoàn trả lại khoản vay của họ. Đây là một hình thức chế độ “nô lệ mới” mà các dân tộc bản địa đang gánh chịu kể từ năm 1986.

Giáo dục và Y tế

Nghèo đói và bần cùng là yếu tố quan trọng đã làm tác động đến nền giáo dục và sức khỏe của người Tây Nguyên và Chăm. Đối với người dân bản địa, đầu tư vào nền giáo dục cho con cái là hiện tượng gây bao nợ nần cho gia đình. Tại Cộng Hoà Xã Hội Chũ Nghĩa Việt Nam, tất cả các trường đều là cơ quan công lập. Tuy nhiên cha mẹ phải trả tất bao loại lệ phí: lệ phí khai trường, lệ phí bảo trì trường lớp chưa nói đến các «món quà» hối lộ cho các thầy giáo giảng dạy và chấm thi, v.v.

Đối với gười Tây Nguyên và Chăm, những nỗ lực để phát triển nền giáo dục cho con cái chỉ là công trình vô bổ, vì bằng cấp chỉ là tờ giấy vô giá trị. Các giới trẻ bản địa đã tốt nghiệp đại học không thể tìm một việc làm trong các cơ quan của nhà nước, vì chính quyền thường tuyển chọn ứng cử viên dựa vào nguồn gốc dân tộc. Tìm kiếm việc làm trong các hảng xường tư nhân là một điều quá xa vời, vì có rất ít công ty tư nhân đầu tư vào khu vực nông thôn nơi có dân tộc bản địa. Điều này đã giải thích tại sao các dân tộc bản địa không quan tâm cho lắm đến nền giáo dục. Vấn đề quan trọng đối với họ không phải là nền giáo dục, mà là làm sao tìm ra 15 đola hàng tháng để nuôi sống gia đình.

Sống trong một quốc gia Việt Nam mang danh là xã hôi chủ nghĩa, nhưng người dân bản địa không bao giờ có bảo hiểm an sinh xã hội một khi gặp phải bệnh tật hoặc tai nạn. Các bệnh viện ở Việt Nam đều cơ quan của nhà nướ. Tiếc rằng, để được phép vào bệnh biện, họ phải nộp lệ phí đăng ký, tiền phòng và các loại thuốc men, tương ứng với 10-20 đola mỗi ngày. Những người không có nguồn lực tài chính phải qua đầu trở về nhà để chờ ngày chết làm đám tang. Với nguồn thu nhập trung bình 150 đola mỗi năm, làm người dân bản địa có đủ kinh phí để trả cho những dịch vụ chăm sóc y tế trong bệnh viện?

Vấn đề nhân quyền

Từ năm 1975, nhà nước Việt Nam hình thành các chương trình cải tạo dành cho người Tây Nguyên và Chăm để biến họ thành tập thể có lối sống mới và hệ tư tưởng mới. Mục tiêu của chương trình cải tạo là chuyển hướng các dân tộc bản địa trở thành công dân của “xã hội chủ nghĩa”, trung thành với đảng cộng sản và nhà nước Việt Nam. Kề từ đó, chính quyền Việt Nam tìm mọi cách xoá bỏ tất cả tư tưởng phản động phát xuất từ chế độ cũ Sài Gòn và chôn vùi đời sống tâm linh và tôn giáo của dân tộc này mà đảng công sản xem đó là thể loại văn hoá suy đồi và mê tín dị đoan. Tóm lại, các chiến dịch cải tạo này chỉ nhằm vào mục tiêu chôn vùi giá trị nguồn gốc lịch sử và văn hoá của người Tây Nguyên và Chăm để biến họ thành người Kinh của dân tộc đa số.

Theo quan điểm của các tổ chức phi chính phủ đấu tranh cho nhân quyền, Việt Nam là một trong những quốc gia áp dụng chính sách áp bức và ngược đãi nhất đối với dân tộc bản địa nằm trong khu vực Đông Nam Á. Và Việt Nam cũng là quốc gia có lực lượng công an hùng mạnh nhất nắm toàn quyền để theo dõi người dân. Họ có quyền thống trị, đe doạ, khủng bố, trù dập và bắt bớ bất kỳ cá nhân nào mà họ cho đó là đối tượng thù địch của chế độ cộng sản. Họ thường cáo buộc dân tộc Tây Nguyên và Chăm là nhóm người trung thành với chế độ cũ của Sài Gòn. Họ cho rằng các dân tộc bản địa này là nhóm người phản động có sự yểm trợ của tổ chức Fulro ở nước ngoài, sẵn sàng vùng dậy để đòi quyền tự trị và thách thức với uy quyền của đảng và nhà nước. Chính vì nguyên nhân đó mà kể từ năm 1975, các vùng lãnh thổ có dân cư của người Tây Nguyên và Chăm lúc nào cũng là khu vực nhạy cảm và luôn luôn nằm trong trạng thái canh chừng và kiểm soát gắt gao.

Nghèo đói, bần cùng, khủng bố, đe đoạ, đàn áp, vi phạm nhân quyền và ngân cấm tự do tín ngưỡng, v.v. là những nguyên nhân trực tiếp đã đưa đẫy dân tộc Tây Nguyên vùng dậy vào năm 2001 và 2004 chống lại chính sách của Hà Nội để bảo vệ quyền cơ bản của họ đã ghi rõ ràng trong Tuyên Ngôn của Liên Hiệp Quốc về Quyền của dân tộc bản địa. Cuộc nổi dậy này đã gây ra một cuộc di dân ồ ạt của người Tây Nguyên sang Campuchia. Và cuộc di cư này vẩn còn tiếp tục cho đến hôm nay. Số lượng lớn của người Tây Nguyên hiện đang ẩn náu ở Campuchia hôm nay là minh chứng cụ thể.

Phong trào đấu tranh tung ra biểu ngữ tại diễn đàn Asean

Kết luận

Việt Nam là quốc gia đã ký vào Tuyên Ngôn của Liên Hiệp Quốc về Quyền của Dân Tộc Bản Địa vào năm 2007 mà điều 2 và 3 đã quy định rõ:

• Các dân tộc và cá nhân người bản địa được tự do và bình đẳng với tất cả những dân tộc, cá nhân khác và có quyền không bị phân biệt đối xử dưới bất kỳ hình thức nào khi thực hiện các quyền của mình, đặc biệt trên cơ sở nguồn gốc xuất xứ và bản sắc bản địa của họ (điều 2).

• Các dân tộc bản địa có quyền tự quyết. Theo quyền đó, họ được tự do quyết định vị thế chính trị và tự do theo đuổi sự phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa của họ (điều 3).

Mặc dù nội dung của Tuyên Ngôn đã nêu rỏ, nhưng Việt Nam không làm một chút gì để cải thiện tình hình của các dân tộc bản địa trong nước. Cho đến nay, Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì cho rằng người Tây Nguyên và Chăm chỉ là nhóm người “dân tộc thiểu số” chứ không phải “dân tộc bản địa”, mặc dù lịch sử đã chứng minh rằng các dân tộc này đã có mặt tại miền trung Việt Nam kể từ thế kỷ thứ II. Hành vi này đã cho thấy rằng chữ ký của Việt Nam trên Tuyên Ngôn về Quyền của người bản địa không có giá trị gì trước cơ quan pháp lý của Liên Hiệp Quốc

Đối mặt hàng ngày với những vấn đề vô cùng nghiêm trọng qua các cuộc đàn áp, bắt bớ, giam cầm, nghèo đói và bần cùng chưa nói đến các vấn đề khác như bất an, tội phạm, trộm cấp, rượu chè, không công ăn việc làm, không có tự do ngôn luận hay tín ngưỡng, v.v. mà nguyên nhân chính đáng phát sinh từ sự nắm quyền cai trị của đảng cộng sản kể năm 1975, dân tộc Tây Nguyên và Chăm không có khả năng và gảii pháp gì để cải thiện đời sống kinh tế của họ và lấy lại niềm tự tin trong cuộc sống của tương lai, nếu nhà nước Việt Nam không đưa ra một chính sách chính đáng, khôn ngoan và lâu dài để cứu vớt dân tộc này hay các cơ quan của Liên Hiệp Quốc không nhúng tay vào để yểm trợ tinh thần và bảo vệ cho cuộc sống còn của họ. Nếu không, dân tộc Tây Nguyên và Chăm sẽ không thoát ra khỏi nạn diệt vong và bị biến mất trên bản đồ dân tộc học của thế giới trong thế kỷ 21 này.

Phong trào đấu tranh đòi quyền bản địa ở ngoài hội trường

Xin bấm vào đây để xem: Bản tiếng Anh đọc tại hội trường