Ts. Po Dharma

Ngày 2-10-2014, Ts. Po Dharma trở lại Mã Lai để điều hành chương trình nghiên cứu về « Tư Liệu Hoàng Gia Champa » viết từ năm 1702 đến thời Tự Đức (1847-1883). Đây là chương trình hợp tác quốc tế giữa Viện Viễn Đông Pháp, Đại Học Malaya (Mã Lai) và Đại Học Sun Yet Sen (Quảng Châu, Trung Quốc), với nguồn tài trợ của Đại Học Ngoại Ngữ Tokyo (Nhật Bản) và Đại Sứ Quán Pháp tại Mã Lai.

Tư liệu hoàng gia Champa là kho tàng lịch sử vô cùng quí giá được phát hiện tại làng của dân tộc Kaho ở Lavang, phía tây Phan Rí vào năm 1902 bởi H. Parmentier cùng với bảo vật châu báu của vua chúa Champa. Sau ngày phát hiện, H. Parmentier chỉ đưa về Pháp toàn bộ tư liệu này, nhưng để lại ở Việt Nam tất cả những bảo vật Champa trong Viện Bảo Tàng Sài Gòn dưới thới Việt Nam Cộng Hoà.  

Tư Liệu Hoàng Gia Champa tập trung 5227 trang trong đó có 4402 trang viết bằng Akhar Thrah và 825 trang viết bằng tiếng Hán và Nôm. Đây là kho tàng tư liệu chính thức của hoàng gia Champa dưới thời đô hộ của triều đình Phú Xuân, được chứng thực bởi 405 ấn triện do 8 triều đại của nhà Nguyễn và Tây Sơn phong chức, đó là triều đại Bảo Thái (1720-1729), Vĩnh Khánh (1729-1732), Long Đức (1732-1735), Vĩnh Hựu (1735-1740), Cảnh Hưng (1740-1786), Thái Đức (1778-1793), Gia Long (1802-1820) et Tự Đức (1847-1883).

Sau khi hoàn tất tác phẩm mang tựa đề: “Ấn triện trong tư liệu hoàng gia Champa” sẽ ấn hành vào cuối măm 2014 do Đại Học Malaya (Mã Lai) và Viện Viễn Đông Pháp xuất bản, Ts. Po Dharma cùng với Gs. Danny Wong Tze-Ken (ĐH Malaya) và Gs. Niau Junkai (ĐH Sun Yat Sen, Trung Quốc) tiếp tục thực hiện dự án thứ hai mang tựa đề:

Tư Liệu Hoàng Gia Champa

Bản gốc, tóm lược nội dung và danh sách các thuật ngữ

Bìa DVD của Tư Liệu Hoàng Gia Champa

Vì số lượng số trang quá lớn (hơn 5000 trang), chương trình này sẽ xuất bản qua hệ thống điện tử DVD, gồm có những mục sau đây;

1). Lời mỡ đầu

2). Bản đồ

3). Tóm lược nội dung

4). Danh sách thuật ngữ

5). Tài liệu bản gốc

Mỗi trang tư liệu viết bằng Akhar Thrah sẽ kèm theo bản Latinh nhằm giúp độc giả không am tường chữ viết Chăm có thể hiểu rỏ nội dung nhanh hơn. Mỗi trang tư liệu viết bằng tiếng Hán được ghi chép lại bằng tiếng Hán qua font Unicode.

6). Ấn triện

Đây là phần trình bày toàn bộ 405 ấn triện dùng trên tư liệu hoàng gia Champa.

Theo Ts. Po Dharma, chương trình nghiên cứu tư liệu hoàng gia Champa sẽ hoàn tất vào năm 2016.

Đây là thí dụ về cách trình bày Tư Liệu Hoàng Gia Champa trên DVD:

Tư liệu Akhar Thrah số: ARCHA 133

(Bấm vào màu xanh để  xem bản gốc)

Gồm có 12 trang đóng thành tập. Bảo quản tốt. Viết bằng Akhar Thrah

Nội dung: Tờ khai báo về chi tiêu của quốc gia Champa vào năm Thân và năm Dậu

Viết vào năm Tuất (có thể là năm 1732, hay 1754, hay 1766, hay 1778 dưới thời Cảnh Hưng), tháng thứ hai, ngày 6 hạ tuần trăng (klam), thứ sáu trong tuần.

Có 3 ấn triện Cảnh Hưng số: 40a,  69a,  71

Tác phẩm: Ấn Triện Champa sẽ ra mắt cuối năm 2014