Pgs. Ts. Po Dharma

Sau khi hoàn thành tác phẩm về chế độ mẫu hệ Mã Lai-Champa ấn hành vào năm 1994, Ts. Po Dharma với sự hợp tác của Gs. Ismail Hussein (Đại Học Quốc Gia Mã Lai) vả Gs. P-B. Lafont (Đại Học Sorbonne, Paris), đứng ra làm chủ biên cho công trình nghiên cứu khoa học mang chủ đề : Thế Giới Mã Lai và Thế Giới Đông Dương. 

Tác phẩm này tập trung 15 bài viết bằng tiếng Pháp và Anh, dịch sang tiếng Mã do Viện Văn Chương và Bộ Giáo Dục Mã Lai xuất bản tại Kuala Lumpur vào năm 1955, nhằm trình bày hai chủ đề :

• Mối bang giao giữa các quốc gia Đông Dương và thế giới Mã Lai

• Mối liên hệ lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, văn chương giữa vương quốc Champa và thế gới Mã Lai.

Thế giới Mã Lai trong tác phẩm này ám chỉ cho hai quốc gia : Mã Lai và Indonesia.

Đây là tác phẩm đầu tiên viết về mối quan hệ giữa thế giới Mã Lai và ba quốc gia ở Đông Dương : Campuchia, Việt Nam và Champa, nhưng Champa và Mã Lai là hai quốc gia đóng vai trò chủ yếu trong mối liên hệ này. Qua nội dung của tác phẩm, độc giả sẽ có dịp tiếp cận với những nguồn tư liệu quí giá bàn về ảnh hưởng của Mã Lai trên vương quốc Champa từ mối liên hệ lịch sử, thương mại, văn hóa, tín ngưỡng cho đến ngôn ngữ.

Bài mở đầu của tác phẩm là công trình nghiên cứu của Gs. P-B. Lafont nhằm trình bày vai trò của vương quốc Champa trên mạng lưới hàng hải nằm trong khu vực Đông Nam Á, vì người Việt và Campuchia không chuyên về thương thuyền nối liền biển Nam Hải và Ấn Độ Dương. Tiếp theo là bài viết của Ts. M. Jacq-Hergoualc’h và Ts. Nora Taylor liên quan đến mối liên hệ về nghệ thuật điêu khắc giữa thế giới Mã Lai và vương quốc Champa, trong khi đó Gs. Nguyễn Thế Ánh trình bày những sự tiếp cận thương mại của Việt Nam đối với Mã Lai Đa Đảo kể từ thế kỷ thứ XI chung quanh hải cảng Văn Đồn (Quảng Yên, Hà Nội). Bên cạnh mối bang giao chính trị và thương mại, tác phẩm này còn trình bày vai trò của dân tộc Mã và Chăm trên bàn cờ chính trị và thương mại tại vương quốc Campuchia kể từ thế kỷ thứ XV cho đến thời Pháp thuộc,  qua ngòi bút của hai tác giả : Ts. Mak Phoeun và Gs. P. Lamant.

Nói đến thế giới Mã Lai, thì người ta phải nói đến Champa, vương quốc nằm trên địa bàn Đông Dương nhưng có nền văn hóa, tín ngưỡng và ngôn ngữ rất gần gủi với người Mã hơn là người Việt và Campuchia.

Khởi đầu cho chủ đề Champa và thế giới Mã Lai, Ts. E. Cristal trình bày khái quát về những công trình nghiên cứu Champa trên địa bàn Đông Nam Á, trong khi đó Gs. P-B. Lafont giới thiệu những biến cố trọng đại đã diễn ra trong lịch sử cổ đại của vương quốc Champa và Ts. M. Jacq-Hergoualc’h bàn về khí giới, trang phục và thuyền chiến của quân đội Champa trong cuộc tấn công đốt phá đền Angkor Kor của Campuhcia vào năm 1177 dưới thời vua Jaya Indravarman IV.

Cũng trong phần này, Ts. Po Dharma nêu ra nguyên nhân của sự suy tàn Champa vào thế kỷ thứ XVI-XIX, trong khi đó Gs. P-B. Lafont bàn về mối liên hệ chính trị và thương mại giữa vương quốc Champa và các quốc gia Đông Nam Á. Tiếp theo là bài viết của Ts. H. Chambert-Loir nêu ra mối quan hệ lịch sử và văn chương giữa Champa và thế giới Mã Lai và Pts. Abdul Rahman Al-Ahmadi trình bày ý nghĩa của thuật ngữ Champa trong truyền thuyết và văn chương Mã lãi. Phần cuối cùng là bài giới thiệu mối liên hệ giữa sử sử thi Chăm Akayet Inra Patra và sử thi Mã Lai  Hikayat Idera Putera.

Đây là danh sách những bài khảo luận trong tác phẩm :

Mối liên hệ giữa Đông Dương và thế giới Mã Lai

P-B. Lafont

Mối liên hệ hàng hải và thương mại giữa các nước Đông Dương và bán đảo Mã Lai thế kỷ XI-XVIII

M. Jacq-Hergoualc’h

Thế giới Mã Lai và Đông Dương : mối liên hệ về nghệ thuật

Nora A. Taylor

Nghệ thuật điêu khắc Champa và Mã Lai

Nguyễn Thế Anh

Mối liên hệ giữa Viêt Nam và thế giới Mã Lai từ thời cổ đại cho đến thế kỷ thứ XIX

Mak Phoeun

Vai trò của cộng đồng người Chăm tại vương quốc Campuchia vào thế kỷ thứ XV-XIX

Mak Phoeun

Cộng động người Mã tại vương quốc Campuchia

P. Lamant

Cộng đồng người Mã tại vương quốc Campuchia dưới thời Pháp thuột

Champa và thế giới Mã Lai

Eric Crystal

Champa trong chủ đề nghiên cứu Đông Nam Á

P-B. Lafont

Những biến cố quan trọng trong lịch trình hình thành quốc gia Champa

M. Jacq-Hergoualc’h

Quân đội Champa vào thế kỷ thứ XIII

Po Dharma

Chặn đường suy tàn của Champa vào thế kỷ thứ XVI-XIX

P-B. Lafont

Mối liên hệ giữa Champa và các quốc gia Đông Nam Á

H. Chambert-Loir

Vài nét về mối quan hệ lịch sử và văn chương giữa Champa và thế giới Mã Lai

Abdul Rahman Al-Ahmadi

Champa trong văn chương Mã Lai

G. Moussay

Giới thiệu sử Sử thi Inra Patra

Tác phẩm thế giới Mã Lai-thế giới Đông Dương