Musa Porome

Người Chăm có hai tôn giáo chính mà người Kinh thường gọi là Hồi giáo và Balamôn. Trong Hồi giáo chia ra thành hai nhóm chính được gọi là Bani (còn gọi là Hồi giáo củ) và Islam chính thống (con gọi là Hồi giáo mới). Theo truyền thống tập tục Chăm theo Bani cũng như Islam chính thống, Gahul (mồ mả) được coi là mái nhà an nghĩ cuối cùng của những người thân ra đi vĩnh viễn. Mỗi năm khi tháng chay tịnh Ramawan đến,  cho dù họ ở phương trời nào hay đi làm ăn xa nơi đâu, cũng đều phải trở về để lo sửa soạn dọn dẹp nhà cửa cũng như thực hiện lể tẩy nhà để đón Muk Kei (tổ tiê) về trong tháng Ramawan. Họ nô nức mua sắm áo quần mới cho con cái mặc đi tảo mộ, đón rớt hương hồn tổ tiên về nhà.

Mỗi làng người Chăm Bai hay Islam đều có một khu Gahul (nghĩa trang) riêng, và Gahul rất được người Chăm tôn nghiêm. Tưởng cũng nên biết rằng tại tỉnh Ninh Thuận có bảy làng Chăm theo Hồi giáo. Mỗi làng đều có nghĩa trang riêng. Ngoài ra họ còn có ba khu nghĩa trang đặc biệt khác đó là Gahul Girai Anaih toạ lạc tại làng Khánh Sơn gần Vĩnh Hy, Gahul Dhan toạ lạc tại làngVăn Sơn, và Gahul Dhu toạ lạc tại làng Hộ Diêm. Ba khu nghĩa trang này đều thuộc huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận. Đây là ba khu nghĩa trang lâu đời nhất mang sắc thái lịch sử của 3 làng người Chăm Bani bị binh lính Mênh Mạng tàn sát vào năm 1832-1835 trong “chiến trường đỏ lửa” hầu tiêu diệt những người Chăm định cư theo bờ biển. Đây là chính sách ngân chân người Chăm không còn phương tiện vượt biên để cầu cứu nước ngoài.

Ba khu nghĩa trang này ngày nay không còn bóng dáng người Chăm sinh sống gần đó, ngoài những bóng ma Hời lai vãng ngồi thầm lặng than thở dưới màng đêm. Mỗi năm người Chăm vẫn tiếp tục đi tảo mộ để rướt những hương hồn tổ tiên ở Gahul ấy về nhà trong tháng Ramawan. Nhưng thương tâm lắm vì mỗi lần Ramawan đến là mỗi lần người Chăm phải mang về những nỗi đau thương chồng chất. Bởi mỗi năm là mỗi hương hồn của người thân bị dân cư người Kinh xua đuổi. Một số ngôi mộ bị người Kinh quật dần biến mất. Đây là vấn đề rất nghiêm trọng cần phải nêu ra để chính quyền sở tại tức khắc giải quyết.

Nghĩa trang Chăm Bani (Ph.Musa Porome)

Chúng ta còn nhớ năm 2010, chính quyền tỉnh Bình Thuận lên dự án xây cầu đường ngang qua khu Gahul của người Chăm tại thị trấn Lạc Tánh đã gây bao sóng gió, bất bình trong cộng đồng người Chăm cư ngụ nơi đó từ lâu đời. Vấn đề chưa được giải quyết ngã ngũ tới đâu thì làn sóng cưỡng chiếm đất đai mồ mả của người Chăm tiếp tục xãy đến cho 2 khu nghĩa địa khác ở làng Karang thuộc thị trấn Liên Hương cũng bị người Kinh lấn chiếm xây dựng nhà cửa. Và còn tồi bại hơn nữa là họ đã biến khu nghĩa địa này thành lối đi, giăng dây kéo điện băng ngang, biến khu Gahul thành nơi phóng uế như bải rác Đây là hành động vô ý thức mang tính khiêu khích, chà đạp và phỉ báng lên tổ tiên người Chăm đang sống xót hôm nay. Riêng trường hợp của Gahul Dhu, Gahul Dhan nay không còn nữa. Còn Gahul Girai Anaih thì còn thấp thoáng vài khối đá trên mồ, nhưng cũng đang bị dần biến dạng vì dân cư người Kinh nơi ấy tiếp tục ngoan cố đến lấn chiếm xây nhà và làm nương rẫy.

Điểm chú ý rằng chính quyền địa phương đã cùng toàn thể chức sắc Chăm có những cuộc thảo luận để tìm gỉai pháp ngăn chặn, nhưng đến nay vẫn chưa thấy hành động cụ thể nào. Có chăng vấn đề cũng sẽ bị lịm dần và đi vào quên lãng như trường hợp ở thị trấn Lạc Tánh và Liên Hương? Ngoài vấn đề chiếm đát quật mồ mã tổ tiên Chăm, khu đất chung quanh những đền tháp thiên cổ của dân tộc Champa cũng đang bị chính quyền chiếm đoạt, và dân cư lân cận tiếp tục đến lấn chiếm đất đai của đền tháp Champa mà không có dấu hiệu thuyên giảm. Quật mồ mã và lấn chiếm đền tháp của dân tộc Chăm là hành động mang rợ, vô văn hoá, không tôn trọng người quá cố. Đây là hành động không phù hợp với một xã hội thường cho mình là những đứa con cháu của rồng tiên.

Để bảo vệ xương cốt tro tàn của tổ tiên, dân tộc Chăm cần đến những tiếng nói của những đứa con Chăm trí thức có trách nhiệm lên tiếng yêu cầu chính quyền Việt Nam trực tiếp can thiệp vào sự vụ. Chúng ta không thể tiếp tục yên lặng. Vì sự im lặng chỉ mang hậu quả mất mát và thương đau cho dân tộc, là tiếp tay với những kẻ vô ý thức quen thói ăn dựt cướp bóc tài sản của dân tộc Champa.

Bài liên hệ: