Szeckler là nhóm dân tộc bản địa có vào khoảng 850 ngàn người ở Hung Gia Lợi (Romania), Âu Châu. Nhân đọc báo trên mạng Presstv.com về cuộc vùng dậy của dân tộc Szeckler vào ngày 10-3-2013 nhằm đòi quyền tự quyết và tự trị, tôi xin tóm tắt lại vài biến cố này để độc giả có thể hiểu thế nào là cuộc đấu tranh

của dân tộc bản địa trên thế giới, với hy vọng một ngày nào dân tộc Chăm sẽ nhận diện rõ vai trò của mình đối với bản Tuyên Ngôn của Liên Hiệp Quốc về Quyền của dân tộc bản địa ra đời vào năm 2007 mà Việt Nam là thành viên đã ký trên Tuyên Ngôn này.

Theo hãng thông tấn AFT, cuộc biểu tình của dân tộc Szeckler đã xảy ra ở Transylvania, trước đài tưởng niệm Szeckler để dâng lòng tưởng bái đến những nhà cách mạng đã hy sinh vì dân tộc năm 1854 và đòi hỏi chính quyền Romamia thừa nhận lãnh thổ Szeckler là khu tự trị. Sau đó đám ngừơi biểu tình đã diễn hành xuyên Targu Mures, thành phố vào tháng 3 năm 1990 đã từng xảy ra biến cố bạo lực dữ dội giữa dân tộc Szekler với người dân đa số Romania. Ông Izsak Balazs là vị lãnh đạo cao cấp của Hội Đồng Dân Tộc Szeckler nói với đám đông biểu tình rằng: "Khu vực Szekler phải trở thành khu tự trị và phải viết thành luật pháp thiêng liêng".

Biến cố của dân tộc Szeckler ở Romania (Âu Châu) có thể giúp dân tộc Chăm tiếp thu những cuộc hành trình đấu tranh của dân tộc bản địa trên thế giới nhằm yêu cầu dân tộc đa số nắm quyền phải thực thi những điều cơ bản ghi trong Tuyên Ngôn của Liên Hiệp Quốc về Quyền của dân tộc bản địa. Việt Nam là quốc gia có nhiều dân tộc bản địa trong đó có dân tộc Chăm. Sau ngày ra đời của bản Tuyên Ngôn này vào năm 2007, chính quyền Việt Nam chỉ công nhận người Chăm là thành phần dân tộc ít người chứ không phải là dân tộc bản địa, mặc dù người Chăm đã có mặt tại miền trung Việt Nam hơn hàng trăm thế kỷ, tức là trước cuộc Nam Tiến của dân tộc Việt kể từ cuối thế kỷ thứ X. Sự xâm chiếm hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận chỉ xảy ra vào năm 1832 là thí dụ điển hình.

Dân tộc Szeckler xuống đường đòi tự trị

Tại Việt Nam hôm nay, người Chăm vẫn là một cộng đồng dân tộc ngoại lệ sống bên lề của lịch sử. Họ không được tự do nhóm họp, không có quyền chọn lựa người đại diện của họ trong Quốc Hội, không có mặt trong các cơ quan chính quyền từ cấp trung ương đến địa phương để đưa ra tiếng nói của ho, v.v. Người Chăm luôn luôn bị chính quyền địa phương gán ghép vào thành phần phản động. Một thí dụ cụ thể và nhỏ nhặt nhất gần đây đó là chính quyền địa phương ngăn cấm thanh niên sinh viên học sinh Chăm tổ chức hội trại tết 2013 trong thôn làng Chăm nhân dịp xuân về, mặc dù cuộc hội trai chỉ mang tính cách phát huy tinh thân xây dựng làm sạch làng Chăm, họp mặt trao đổi kinh nghiện học vấn, giúp bảo trợ và phát quà khuyến học cho các em học sinh nghèo,

Trước thềm thế kỷ 21, các quốc gia tự do dân chủ trên thế giới đã ý thức được hoàn cảnh của các dân tộc bản địa. Một số quốc gia chấp nhận hoàn trả lại đất đai cho người dân bản địa. Nhiều vị lãnh đạo quốc gia ấy còn có cả can đảm đứng ra xin lỗi trước người dân bản địa. Năm 2008, Thủ Tướng Nhật Bản gởi lời xin lỗi về hành động gây hấn gây ra bao thống khổ và phiền muộn cho dân tộc bản địa Ainou ở hòn đảo Hokkaido. Năm 1992 Thủ Tướng Úc Paul Keating nhìn nhận những sai lầm của nhà nước Úc đối với dân bản xứ. Mới đây, vào năm 2008, Thủ Tướng Úc Kevin Rudd đã chính thức xin lỗi dân bản xứ và đề ra chương trình giúp dân tộc này cải thiện đời sống. Tháng 5 năm 2010, Quốc Hội Mỹ chính thức xin lỗi các bộ lạc dân da đỏ là những người dân bản địa về chính sách thiếu suy xét (ill-conceived policies) và những hành vi đàn áp bạo lực đối với các sắc dân bản xứ này.

Hy vọng rằng nhà nước Việt Nam sẽ có biện pháp rõ ràng hơn đối với dân tộc Chăm bản địa, môt tập thể tộc người đã đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành quốc gia Việt Nam.