Ja Praong Kacau là một độc giả trong nước đã từng viết một số bài đăng trên web Champaka.info. Ngày 24-8-2013, Ban Biên Tập có nhận bài viết của Ja Praong Kacau mang tựa đề “Một vài suy nghĩ về tác phẩm: Lịch sử 33 năm cuối cùng của vương quốc Champa” do IOC-Champa ấn hành và sẽ ra mắt trong buổi lễ tại San Jose, California, Hoa Kỳ vào ngày 14-9-2013 do Hội Đồng Phát Triển Văn Hóa-Xã Hội Champa tổ chức, có phần Hội Luận qua chủ đề: “Các Vấn Đề Dân Tộc Bản Địa Việt Nam”. Sau đây là bài viết của Ja Praong Kacau:

MỘT VÀI SUY NGHĨ VỀ TÁC PHẨM

LỊCH SỬ 33 NĂM CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC CHAMPA

Ja Praong Kacau

Tôi là độc giả trong nước nên chưa có dịp đọc tác phẩm “Lịch sử 33 năm cuối cùng của Vương quốc Champa” của tác giả PGS. TS Po Dharma. Tuy nhiên đọc qua một số bài giới thiệu tóm tắt tác phẩm của chính tác giả, của BBT Champaka và các lời nhận xét của Dương Chi Mai, Vinh Thanh, Ja Karo,… tôi có một số suy nghĩ như sau.

Đây là một quyển sách lịch sử Chăm do một nhà lịch sử học người Chăm hiện đang sống và làm việc ở nước ngoài cùng với nhãn quan khoa học chân chính nên chắc chắn sẽ phản ánh chân thực lịch sử Champa. Điều này cũng dễ hiểu vì lịch sử chính danh trong nước chưa thấy có nhiều bài viết hay nghiên cứu về lịch sử Champa. Ngay cả chương trình lịch sử trong sách giáo khoa phổ thông, lịch sử Champa cũng chỉ được giới thiệu một cách mờ nhạt và thiếu trung thực. Do đó chắc chắn tác phẩm sẽ được đón nhận như một tài liệu quý hiếm đối với những người Chăm muốn hiểu biết thêm về cội nguồn và cho những ai quan tâm về lịch sử Champa.

Ba mươi ba năm cuối cùng của Vương quốc Champa gắn liền với những biến cố đầy bi thương mà ai cũng nhắc đến đó là chính sách “diệt chủng” người Chăm của triều vua Minh Mạng. Tương truyền dân gian rằng cứ mỗi sáng, một người lính của người Kinh ở phủ Bình Thuận phải chặt được ba đầu người Chăm mới được nhận tiền lương; hơn thế nữa triều đình Huế ra lệnh giết hại người Chăm vô tội và tung ra “chiến trường đỏ lửa” đốt phá tất cả làng palei người Chăm, đặc biệt những ngôi làng gần bờ biển. Đó chính là lý do mà hiện nay chúng ta không còn thấy một làng palei Chăm nào nằm ven bờ biển mà chỉ còn các khu mộ địa (Gahul Cham) bị vùi lấp còn sót lại.

Do chính sách diệt chủng của vua Minh Mạng, người Chăm trong thời kỳ này đã di cư tán loạn vào vùng núi hoặc sang nước khác để lánh nạn. Và cuối cùng chỉ còn khoảng hơn 50.000 người được Pháp về tập trung lại vào cuối thế kỷ 19. So với vụ diệt chủng của Pôn Pốt ở Campuchia bị thế giới lên án khi hơn 2 triệu người bị giết hại thì vụ sát hại người Chăm vào thế kỷ 19 của triều vua Minh Mạng còn tàn ác và thâm độc hơn, vì đó không chỉ đơn giản là giết đi những người “lính Chăm” thua trận mà là tàn sát dân lành và hủy diệt một quốc gia độc lập đã từng rất thịnh vượng và đạt đến đỉnh cao về văn hóa nghệ thuật, nhất là điêu khắc, đền tháp,….

Do đó, chắc chắn sẽ có nhiều người tìm đọc tác phẩm này để xem chứng cứ lịch sử mô tả biến cố trên so với tương truyền dân gian cũng như một số tài liệu khác như thế nào? và có lẽ tôi cũng vậy.

Tác phẩm này phản ánh tính chân thực và khoa học của lịch sử, đây sẽ là cú huých khởi đầu cho nhiều bài viết, sách báo khác nghiên cứu về lịch sử Champa ra đời trong thời gian tới. Lịch sử Champa cần được nghiên cứu nghiêm túc và khoa học, thông tin công khai rộng rãi cho mọi người cùng biết, cùng hiểu để cùng suy ngẫm và phán xét một cách trung thực nhất về những gì đã xảy ra trong quá khứ của vương quốc Champa. Đây cũng là cơ sở lịch sử và pháp lý quan trọng trong việc trả lại cho người Chă bản địa những quyền và lợi ích hợp pháp theo Luật bản địa quốc tế.

Thế giới đã bước sang thời đại mới, internet đã làm cầu nối thông tin rộng rãi, nhanh chóng và chính xác đến mọi người; các quốc gia ngày nay cũng đã bước vào tiến trình hội nhập toàn cầu hóa và quyền con người được bảo vệ bởi luật pháp quốc tế. Mọi sự thật lịch sử bị bưng bít trước đây vì mưu đồ chính trị hay do hạn chế về các kênh tuyên truyền,… nay cần được công khai làm rõ. Công lý phải được tôn trọng. Cái ác phải bị trừng trị. Oan sai phải được giải đền. Mọi thứ cần phải rõ ràng, công minh.

Với những gì mà dân tộc Champa gánh chịu tang thương trong nhiều thế kỷ qua, và bây giờ là một tộc người thiểu số, mất hết đất đai, nghèo khổ, và cả quyền tự do của công dân cũng bị sách nhiễu, lịch sử Champa chân chính sẽ có vai trò quan trọng trên con đường đi tìm công lý về quyền bản địa cho tộc người Chăm hiện nay.

Một số bài viết của Ja Praong Kacau:

Hội Luận Champa II: Bức tâm thư gửi cho em Đồng Chuông Tử

Hội luận Champa II: Vấn đề định hướng tương lai cho cộng đồng Chăm

Hội luận Champa II: Vấn đề bảo tồn di sản văn hóa Champa

Trả lời thư: “Vài lời góp ý với Po Dharma trước ngày hội luận”

Trả lời bài viết: Bộ Giáo Dục VN không quan tâm đến ngôn ngữ Chăm

Thư độc giả: Thành Đài hãy dừng lại vì quyền lợi dân tộc Chăm!

Thư trao đổi với Hán Dương Phú

Thư trao đổi với giáo viên Chăm: Đạo Văn Chi