Nguyễn Công Bằng

Hầu hết người Việt gốc Kinh đều biết đến sự hiện diện của dân tộc Chăm ở Việt Nam nhưng vì nhiều lý do khác nhau, sự hiểu biết về lịch sử của sắc tộc bản địa này vẫn còn rất giới hạn. Ðến nỗi, lịch sử và văn hoá của dân tộc này đã không được công nhận và cảm thông một cách đúng đắn, đầy đủ. Quan trọng hơn cả, có lẽ rất ít người Kinh hiểu rằng người Chăm là một trong số các dân tộc bản địa của Việt Nam. Trong thực tế, với một quá trình lịch sử đầy đau thương, cay đắng, hầu hết người Chăm đến nay vẫn chưa thực sự tự xem mình là một thành phần của dân tộc Việt Nam. Do vậy, sự giao lưu với cộng đồng người Việt ở trong và ngoài nước vẫn còn có một biên giới vô hình ngăn cản.

Người viết may mắn có được cơ hội tìm hiểu về sinh hoạt của tổ chức Văn Phòng Quốc Tế Champa (IOC-Champa) có trụ sở ở Hoa Kỳ qua anh Qasim Từ, người bạn trẻ gốc dân tộc Chăm đang phụ trách kỹ thuật cho mạng www.champaka.org. Từ đó, dần dần hiểu thêm được nỗi đau của một dân tộc mà vương quốc này nay đã đi vào lịch sử.

Buổi ra mắt cuốn sách mang tên “Vương quốc Champa: Ðịa Dư, Dân Cư và Lịch sử”, tức bản Việt ngữ của cuốn sách gốc “Le Campa: Géographie, population, histoire” của cố Giáo sư Pháp Pierre-Bernard Lafont, do Hội Ðồng Phát Triển Văn Hóa Xã Hội Champa tổ chức tại hội trường thành phố San Jose (tiểu bang California, Hoa Kỳ) vào ngày 17-9-2011, tạo cơ hội cho những ai quan tâm đến lịch sử và sinh hoạt của các sắc dân bản địa có thêm nhiều sự cảm thông.

Dân tộc Chăm vẫn chưa được tôn trọng như là một tập thể công dân bình đẳng

Theo nhiều tư liệu lịch sử, Vương quốc Champa được ghi nhận hiện diện ở Việt Nam từ thế kỷ thứ 2, trước khi lãnh thổ nước Việt Nam được mở rộng về phía Nam. Ðến thế kỷ thứ 19 (năm 1832), vua Minh Mạng sát nhập vương quốc này vào lãnh thổ Việt Nam. Và từ đó, dân tộc Chăm trở thành một thành phần chính thức của dân tộc Việt Nam. Nhưng trong thực tế, dân tộc bản địa này đã phải gánh chịu nhiều bất công, mất mát trong suốt chiều dài lịch sử từ thời điểm đó cho đến nay, ngoại trừ thời gian một vài thập niên được hai chế độ Việt Nam Cộng Hoà dành cho quyền bình đẳng và nhiều sự ưu đãi.

Buổi lễ ra mắt sách được tổ chức với một hình thức khá giản dị nhưng mang một nội dung trang trọng và nhiều ý nghĩa. Ðiểm đáng chú ý là số đồng bào người Chăm hiện diện không nhắc đến những quá trình kinh nghiệm đau thương do người Kinh gây ra với sự thù hằn, mà toàn bộ lời phát biểu của những nhân sĩ và đại diện đoàn thể Chăm đều nói lên khát khao của một dân tộc bản địa muốn được cộng đồng dân tộc Việt Nam biểu hiện tinh thần tôn trọng, hoà đồng như là một thành phần chính thức của dân tộc Việt Nam. Tôn trọng ở đây là đối với chuỗi lịch sử dài hơn 15 thế kỷ của phần đất từ Quảng Bình kéo dài xuống đến Biên Hoà, với một nền văn hoá sâu dầy biểu hiện nhan nhãn trong các sinh hoạt trong xã hội Việt Nam ngày nay. Có thể nói, nếu người Việt quốc gia đau đớn cho số phận lưu vong vì chế độ độc tài Cộng sản Việt Nam, thì nỗi buồn của người Chăm chắc chắn phải sâu xa hơn nhiều, vì vương quốc Champa đã đi vào lịch sử gần hai thế kỷ qua mà dân tộc Chăm vẫn chưa được tôn trọng như là một tập thể công dân bình đẳng.

Trong lịch sử Việt Nam có lịch sử của dân tộc Chăm

Quá trình thành hình của nước nào cũng có những trang sử bi tráng của các dân tộc trực thuộc, và Việt Nam cũng không tránh khỏi hoàn cảnh đó. Nhu cầu tồn tại và phát triển của nước Ðại Việt đã buộc các triều đại Việt Nam mở rộng về phương Nam, thống nhất lãnh thổ, dân tộc và văn hoá. Những biến cố đó đã trở thành lịch sử. Vì vậy, không ai có thể phủ nhận được rằng: trong lịch sử Việt Nam có lịch sử của dân tộc Chăm và trong văn hoá Việt có văn hoá Chăm.

Buổi ra mắt cuốn sách mang tên “Vương quốc Champa: Ðịa Dư, Dân Cư và Lịch sử” là một dấu mốc ghi nhận nỗ lực bảo tồn lịch sử của dân tộc Chăm nhưng đây cũng là một sự kiện đáng ghi nhận của cộng đồng dân tộc Việt. Nếu quan niệm rằng lịch sử cần độc lập với các ảnh hưởng chính trị nhất thời, thì nội dung cuốn sách này không những là một chứng liệu lịch sử cho dân tộc Chăm, mà còn là một đóng góp cho bộ chính sử của nước Việt Nam.

Ngày nào mọi thành phần của 54 sắc tộc trên lãnh thổ Việt Nam không còn phân biệt đối xử với nhau, thì ngày đó dân tộc Việt Nam nói chung, mới có được sức mạnh để tự bảo vệ lấy mình trước những đe doạ từ ngoại bang. Ngày nào các sắc tộc bản địa được công nhận và tôn trọng một cách tự nhiên như là một thành phần của dân tộc Việt Nam, thì ngày đó nước Việt Nam mới xứng đáng là một quốc gia đa chủng tộc, đa văn hoá – một hợp chủng quốc ở vùng Ðông Nam Á. Và chỉ với sự hoà đồng, đoàn kết đó thì toàn thể dân tộc Việt Nam mới có thể sống trong hoà bình, tự do, ấm no và tiến bộ được.

Lời xin lỗi về những mất mát, đau thương do hoàn cảnh lịch sử gây ra

Xin cảm ơn sự đóng góp lịch sử, văn hoá và lãnh thổ của dân tộc Champa. Xin được, một lần nữa, với cương vị một chánh đảng Việt Nam được gửi lời xin lỗi đến toàn thể đồng bào Chăm về những mất mát, đau thương do người Kinh gây ra trong các hoàn cảnh lịch sử vừa qua.

Xin hãy đến với nhau, thương yêu nhau và đùm bọc nhau trong tinh thần những con dân của một dân tộc chung là dân tộc Việt Nam.

Ghi lại cảm tưởng ngày 24/09/2011

Nguyễn Công Bằng

Tổng thư ký Ðảng Vì Dân Việt Nam

www.vidan.info

(Nguồn tư liệu: Ðây là cảm tưởng của ông Nguyễn Công Bằng, Tổng Thư Ký của Ðảng Vì Dân về buổi ra mắt sách “Vương quốc Champa: Ðịa Dư, Dân Cư và Lịch sử”, của cố Giáo sư Pháp, Pierre-Bernard Lafont)