Bá Văn Quyến

Bá Văn Quyến là cử nhân bảo tàng học đang phục vụ trong bảo tàng Ninh Thuận. Qua bài viết « Bảo tồn ngôn ngữ Chăm » đăng trong tác phẩm : Ngôn ngữ Chăm, thực trạng và giải pháp do nhà xuất bản Phụ Nữ ấn hành vào năm 2011, trang 61-70, tác giả trình bày sơ lược về thực trạng ngôn ngữ Chăm được xử dụng trong các làng Chăm, trong cơ quan, trường học và các viện nghiên cứu dưới thời Việt Nam Cộng Hòa và Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.

Trong bài viết, tác giả nhấn mạnh rằng Akhar Thrah Chăm truyền thống là di sản ngôn ngữ chữ viết Chăm mà các bậc tu sĩ, bô lão, trí thức và bà con Chăm trong thôn làng đang xử dụng. Tháng 5 năm 1978, Ban Biên Soạn ra đời và tự tiện cải biến chữ viết Chăm có “paoh gak”, lược bỏ ký hiệu “dar tha” trong “traoh aw”, đã làm đảo lộn cả hệ thống chữ viết Chăm. Tiếc rằng, Ban Biên Soạn trả lời rất đơn giản:

“Bởi vì chữ Akhar Thrah Chăm rườm rà, khó học, nên phải cải biến để giúp cho con em người Chăm và cả người Việt dễ học”. Lý luận mà BBSSCC đưa ra là không chính đáng. Vì vậy, chữ Chăm cải biên của BBSSCC đã bị nhiều trí thức Chăm, nhà nghiên cứu, các bậc tu sĩ Chăm không đồng ý. Nếu cứ để cho con em người Chăm học tiếng Chăm cải biến của BBSSCC thì các em sẽ không đọc được Akhar Thrah Chăm truyền thống. Thế thì những tập Ariya, những bài tụng ca, đang vẫn còn lưu giữ trong cộng đồng Chăm ai sẽ khai phá và kế thừa?” (trang 63).

Quan điểm của Bá Văn Quyển là quan điểm chung của tất cả trí thức Chăm trong và ngoài nước nhằm phản đối chữ Chăm cải biến của BBSSCC và cũng là thông điệp gởi đến Quảng Đại Cẩn, tức là vị Tiến Sĩ người Chăm đọc chưa rành văn bản viết bằng chữ Chăm nhưng muốn thống trị dân tộc Chăm bằng cách buộc họ phải từ bỏ Akhar Thrah Chăm truyền thống để học chữ viết Chăm lai căng có “paoh gak” của Ban Biên Soạn.

Đọc chưa rành Akhar Thrah Chăm, nhưng đưa ra lý luận cho rằng chữ viết Chăm quá rườm rà, phải chỉnh lý và cải biến để con em học dễ dàng hơn. Đây là trường hợp hi hữu trên thế giới, không khác gì một người Việt chưa học hết lớp 6 trong tường phổ thông của Việt Nam, nhưng đứng ra cải biến tiếng Việt bằng cách lược bỏ dấu ngã còn lại dấu hỏi, xóa bỏ chữ “k” còn lại chữ “c”, vì khó quá, v.v., để đưa vào giáo trình giảng dạy trong trường lớp tại Việt Nam hôm nay!

Mặc dù đồng bào Chăm than phiền, các bậc tu sĩ, bô lão và trí thức Chăm phản đối, nhưng nhà nước Việt Nam vẫn bỏ tiền hàng tỷ đồng để bảo vệ chữ Chăm lai căng của Ban Biên Soạn. Chính đó là bi kịch tang thương của xã hội Chăm sau năm 1975.

Chỉ cần có hậu thuẩn của cơ quan nhà nước Việt Nam, một số trí thức Chăm không ngần ngại quay lưng với di sản văn hóa Champa và chà đạp lên bản sắc của dân tộc Chăm, hình thành cả “đội ngũ bút chiến” qua các tên nặc danh nhằm chống phá trí thức Chăm không đồng tình với chữ viết Chăm của Ban Biên Soạn. Email nặc danh nằm trong “đội ngũ bút chiến” của các tên Quảng Trung Hiếu, Thuận Ngọc Thành, Thành Phú Nông, v.v. gởi cho bà con Chăm từ ngày Quảng Đại Cẩn sang Hà Nội tham gia hội thảo vào tháng 4-2013 là thí dụ điển hình.

Xin bấm vào đây để xem : « Bảo tồn ngôn ngữ Chăm » của Bá Văn Quyến