Abd. Karim

Từ mấy năm qua, một số trí thức người Chăm thường lợi dụng những trang sách báo, diễn đàn Web và Email, nhân danh quyền tự do ngôn luận, để gây phong trào chống phá lẫn nhau, kéo theo sự hận thù và hiềm khích phá tan cả một truyền thống tổ chức của xã hội Chăm. Theo chúng tôi,

những tệ trạng này không phát xuất từ bản chất của dân tộc Chăm mà là từ yếu tố giáo dục của một số trí thức người Chăm không phân biệt được đâu là quyền tự do ngôn luận và đâu là biên giới của quyền tự do này.

Trong bài viết trả lời bạn đọc, Ts. Po Dharma cho rằng xã hội Chăm hôm nay đang gặp phải 5 hiện tượng mới lạ liên quan đến quyền tự do ngôn luận, nhưng ông ta không nêu ra những gì đã xảy ra trong bối cảnh xã hội Chăm hiện nay.

Dựa vào những yếu tố mà Ts. Po Dharma đã đưa ra, chúng tôi tập trung các tư liệu đã thu thập được để phân tích một cách trung thực đâu là nguyên nhân đưa đẩy trí thức Chăm chống phá lẫn nhau và ai là nhân vật nằm trong danh sách trí thức này thường vi phạm đến quyền tự do ngôn luận mà luật hình sự của các nước tự do ngăn cấm.

I). Những hiện tượng vi phạm đến quyền tự do ngôn luận

Trong 5 hiện tượng vi phạm quyền tự do ngôn luận đã xảy ra trong bối cảnh xã hội Chăm hôm nay là: vấn đề vu khống và nhục mạ mọi người qua các mạng Web và email nặc danh gởi cho bà con Chăm, vấn đề vi phạm đời tư người khác, hành động làm tổn thương đến danh dự của dân tộc, hành động không tôn trọng lịch sử di sản thiêng liêng của dân tộc và sau cùng là hành động mang tính chất gây hận thù tôn giáo.

1). Hiện tượng vu khống cá nhân

Trong bối cảnh xã hội Chăm ngày nay, vu khống và lăng nhục người khác không phải là điều cấm kỵ, mà là một thông lệ thường diễn ra trong các cuộc đối thoại hàng ngày, cấu thành một chủ đề nổi cộm thông qua các trang Web, Email hay sách báo mà chúng tôi xin đưa ra một số trường hợp tiêu biểu sau :

Thí dụ 1: Bài viết của Phú Trạm

Ngày 31-7-2007, Phú Trạm viết một bài gần 11 trang đăng trong Web "Inrasara.com" qui tội Po Dharma hàng loạt vấn đề và dùng các cụm từ thô lỗ để hạ bệ và bôi nhọ mà chúng tôi xin trích một đoạn đầu của bài viết này như sau:

"Ðính chính về Champaka... Về các bài viết của Dharma, sự thiếu thiện chí hiện ra quá rõ. Ông cố ý cắt vụn câu văn của tôi hay bóp méo sự thật để dễ bề xuyên tạc tôi nên, trao đổi qua lại chẳng những mất công mà còn nguy cơ kéo dài đến vô cùng. Về vài bài khác, tôi thấy tầm nó còn quá thấp... Chỉ có kẻ khờ [như Po Dharma] mới nuôi ý định xây dựng sự nghiệp bằng cách kí sinh trên công trình hay tên tuổi của kẻ khác [tức là Phú Trạm]!".

Xin lưu ý, chữ nằm trong dấu [...] là chữ chúng tôi thêm vào để làm rõ ý.

Champaka là một tạp chí khoa học nghiên cứu về nền văn minh Champa và phê bình những quan điểm lệch lạc về di sản văn hóa Champa. Do vậy, Champaka đã từng đăng tải 7 bài phản đối quan điểm sai lầm của Phú Trạm, nhưng những bài này không phải là bài viết của Po Dharma mà là do Dominique Nguyen và Abd. Karim thực hiện (xem Champaka số 2 và Harak Champaka số 3, 14, 17, 20, 22, 30). Từ 7 bài viết của Dominique Nguyen và Abd. Karim, Phú Trạm không có khả năng phản biện (khả năng đưa ra những bằng chứng đủ sức thuyết phục để chứng minh cho quan điểm của mình) lại đi lường gạt độc giả cho rằng đó là bài viết của Po Dharma, điều này chứng tỏ rằng Phú Trạm đã bịa đặt ra câu chuyện để vu khống và hạ nhục Po Dharma mà thôi. Ai cũng biết, Ts. Po Dharma là một nhà nghiên cứu đã viết hàng ngàn trang sách về lịch sử và nền văn minh Champa (xem phần : Chọn lựa sai lầm đối tượng thù địch), nhưng Po Dharma chưa viết một bài cụ thể nào để phê bình quan điểm của Phú Trạm, ngoài việc nhắc đến quan điểm sai lầm của Phú Trạm về nội dung Ariya Gleng Anak trong Champaka 4 (tr. 66), bên cạnh ấy ông Po Dharma đã đưa ra được những bằng chứng khoa học đầy sức thuyết phục để chứng minh cho quan điểm của mình. Phú Trạm đã biết mình sai nhưng không chịu phục thiện để giữ lấy sự tự trọng tối thiểu mà còn đi "Ðính chính về Champaka" và tuôn ra những lời lẽ bất nhã nhằm hạ bệ người khác. Ðây là một thái độ lợi dụng “tự do ngôn luận” để nhục mạ mọi người.

Thí du 2: Thư Quảng Ðại Cẩn

Ngày 29-1-2007, Quảng Ðại Cẩn viết email cho Po Dharma và gởi cho bà con Chăm như sau:

"Ông [Po Dharma] vẫn chưa trả lời tôi câu hỏi: Ông có đồng tình với [Ja Kathaut] việc mở phiên toà án nhân dân để kết án BBSSCC, thầy Bùi Khánh Thế và tập thể cán bộ BBSSCC không trả lời ngay có hay không? Ông đang cố tình lãng tránh thì xin ông hãy trả lời thêm: 1/. Tại sao ông liên tục đả kích hai anh Dohamide, Dorohiem 2/. Tại sao ông liên tục phê bình Inrasara 3/. Tại sao ông lên án BBSSCC và kết tội họ là phá hoại di sản ngôn ngữ Cham".

Quảng Ðại Cẩn là người Chăm có học nhưng lại không biết mình đã làm gì và nói gì khi buộc Ts. Po Dharma là phải trả lời dứt khoát cho ông ta rằng "có" hay "không" đồng tình với [Ja Kathaut]. Po Dharma đâu có phải là tội phạm và ông Quảng Ðại Cẩn cũng chẳng phải là quan tòa. Lấy lý do gì để buộc Po Dharma phải trả lời cho ông Quảng Ðại Cẩn Có chăng ở đây ông Quảng Ðại Cẩn đã lợi dụng “tự do ngôn luận không biên giới” và email để khủng bố người khác. Còn các câu hỏi, Tại sao... Tại sao... khác của Quảng Ðại Cẩn cũng chỉ là điều ngớ ngẫn vì chẳng có bằng chứng cụ thể nào cả.

Nếu cho rằng Po Dharma thường hay phê bình người Chăm, đả kích Dohamide, Dorohiem, liên tục phê bình Inrasara và lên án Ban Biên Soạn hay cho rằng Po Dharma là Ja Kathaut thì ít ra Quảng Ðại Cẩn cũng nên đưa ra những bằng chứng để xác minh cho lời nói của mình.

Thí dụ 3: Thư của Ban Biên Soạn

Ngày 24-2-2007, Nguyễn Văn Tỷ, Lộ Minh Trại và Thuận Ngọc Liêm, nhân danh Ban Biên Soạn Sách Chữ Chăm (BBSSCC), viết một bức gởi cho một số bà con Chăm về vấn đề Po Dharma. Thư này chạy ra từ máy vi tính của "Sở Nội Vụ" Việt Nam. Nội dung bức thư này tập trung 3 điểm chính:

a). Qui tội cho Po Dharma là người kiện cáo BBSSCC tại Bộ Giáo Dục Việt Nam để rồi cơ quan này cắt bỏ ngân sách dành cho Ban Biên Soạn.

b). Không chấp nhận theo quan điểm Po Dharma về "Ngôn ngữ chữ viết Chăm".

c). Ám chỉ Po Dharma là Ja Kathaut, một người nặc danh viết email kết tội Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại là người phản dân tộc, vì không chấp nhận thống nhất Akhar Thrah Chăm.

Ðọc qua nội dung thư này, chúng tôi cho rằng BBSSCC đang gây ra một hành động không phù hợp với tư cách của một nhà trí thức người Chăm. Tại sao :

a). Thể theo lời yêu cầu của BBSSCC, Po Dharma đã tốn công và ngân sách của ông ta để tổ chức hội thảo tại Kuala Lumpur. Nhân danh chủ nhiệm chương trình, ông ta phải có nghĩa vụ viết báo cáo về nội dung của hội thảo để gởi cho Bộ Giáo Dục Việt Nam là cơ quan đầu ngành của BBSSCC. Thế thì đâu là vấn đề kiện cáo.

b). Sau hai ngày đàm luận, đa số đại biểu của hội thảo đưa ra 7 sai lầm trong sách giáo trình của BBSSCC. Sự kiện này không riêng gì hội ở thảo Kuala Lumpur, mà tất cả tu sĩ, bô lão và trí thức Chăm ngày nay không ai chấp nhận chữ Chăm cải biến có "paoh gak" của BBSSCC. Thế thì đâu là quan điểm riêng tư của Po Dharma về chữ viết Chăm mà Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại đứng ra phản đối.

c). Ám chỉ Po Dharma là người nặc danh Ja Kathaut. Ðây là thái độ không nghiêm túc, vì Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại không đưa ra một minh chứng nào để giải thích cho lời nói của mình.

d). Thư của Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại phát xuất từ máy vi tính của "Sở Nội Vụ" Việt Nam đã chứng minh rằng, vấn đề ngôn ngữ chữ viết Chăm hôm nay không còn là vấn đề của người Chăm nữa, mà là có bàn tay lông lá của công an nhúng vào. Thêm vào đó, sau ngày ra đời bức thư của Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại, phong trào tẩy chay Po Dharma và nhóm Champaka, như Musa Porome, Abd. Karim, Qasim Tu, v.v bắt đầu dấy lên thành một hiện tượng nổi cộm mà họ gọi là "Chiến Trường Akhar Thrah Chăm".

Thí dụ 4: Nhóm Damdrachampa và Web Chamyouth

Ngày 11-10-2008, Web Chamyouth đăng bài của một tên nặc danh "Nhóm trí thức Chăm 2-Damdrachampa" gán cho Po Dharma 10 tội phạm, tập trung gần 2 trang giấy mà chúng tôi trích một vài đoạn:

"Po Dharma tức là Quang Dai Du... Po Dharma là người chỉ thích nói, chỉ trích và chửi rủa, chứ không muốn nghe ai... Po Dharma là người nói chuyện không mang tính chất trao đổi, thảo luận xây dựng mà chỉ chuyên bôi móc, khinh khi, mạ lỵ hằn học và hận thù... Po Dharma là người độc tài, độc đoán, tự cao tự đại. Ai không đồng quan điểm là kẻ thù (Quang Can, T.T. Dai, Nguyen Van Ty), ai không xếp hàng sau mình thì bị hạ bệ ngay (Dohamide, Inrasara, Nguyen Van Ty) ai muốn chọi trời thì phải bị bôi nhọ đủ điều (Luu Quang Sang, Che Linh). Thật là khủng khiếp!!.. v.v."

Khi đọc bài của "Nhóm trí thức Chăm 2-Damdrachampa" qui tội Po Dharma nhưng không đưa ra một minh chứng gì để bảo đảm cho lời nói của mình, độc giả đánh giá ngay Damdrachampa là nhóm người Chăm có học thức và khoa bảng, nhưng không phải là trí thức. Vì trí thức Chăm thật sự không ai hành động một cách vô trách nhiệm như vậy.

2). Hiện tượng vu khống một cơ quan khác

Ngày 11-10-2008, Web Chamyouth đăng bài nặc danh "Nhóm trí thức Chăm 2-Damdrachampa" kêu gọi quần chúng tẩy chay tập san Champaka, Harak Champaka và Web Champaka, đề cử Ts. Thành Ðài theo dõi tập san Champaka như mô hình tổ chức của công an cộng sản:

"Vậy chúng tôi đề nghị tất cả cùng quyết tâm chấm dứt một cách vĩnh viễn tất cả đối thoại với Po Dharma bất cứ đề tài nào, bằng cách:

Không đọc báo và Harak Champaka hay Website Po Dharma

Không nhắc tới hai tờ báo này cũng như tên Po Dharma (...)

Tập thể trí thức Chăm trong và ngoài nước, ủy quyền cho Ts. Thành Ðại, Chủ Tịch Hội Ðồng Kiều Bào Nước Ngoài, theo dõi Po Dharma và hai tờ báo này của ông ta có vi phạm luật báo chí quốc tế không để sẳn sàng truy tố ra tòa án Pháp hoặc tòa án quốc tế".

Ai cũng biết nhóm Damdrachampa ra đời tại Seattle (Hoa Kỳ). Thành viên của tổ chức này tập trung một số thanh niên Chăm sinh sống tại Honolulu và Washington State (Hoa Kỳ), một cô sinh viên tại Mã Lai và một người khác nữa tại Thái Lan, mà chúng tôi sẽ đưa ra danh sách trong một hồ sơ khác.

Nhóm Damdrachampa là một tổ chức tạm gọi là "bí mật", thu hút thành viên qua hệ thống Email. Ai muốn gia nhập Damdrachampa thì phải cho tên, địa chỉ và email, nhưng thành viên này không có quyền biết Damdrachampa là ai. Một khi gia nhập, Damdrachampa cho pass word để trao đổi với tổ chức.

Mô hình tổ chức "bí mật" đã trở thành một tổ chức "bật mí" giúp cơ quan phản gián giả danh lấy tên người Chăm để xâm nhập vào nhóm Damdrachampa. Kể từ đó, Damdrachampa không còn kiểm soát được ai là "Chăm thiệt" và ai "Chăm đội lốt" trong tổ chức này nữa.

Từ bài viết này, chúng tôi kết luận rằng nhóm Damdrachampa chỉ là một tổ chức thanh niên Chăm không nghiêm túc trong lời nói, không lương thiện khi kết án người khác, không dám ra mặt để đấu tranh cho dân tộc, ngoài việc viết email nặc danh có nội dung không lành mạnh.

Về Web Chamyouth, ai cũng biết người điều hành là cô Cy.Com (Palei Cuah Patih) và Phú Văn Dũng (Palei Hamu Tanran) hiện sinh sống ở Seattle, Washington State.

Mặc dù chúng tôi không biết ai là tên nặc danh của "Nhóm trí thức Cham 2-Damdrachampa" viết email này. Nhưng trên pháp lý, Web Chamyouth phải chịu trách nhiệm về nội dung của nó trước pháp lý của Hoa Kỳ.

Web Chamyouth là cơ quan ngôn luận có trụ sở tại Hoa Kỳ, một quốc gia pháp lý, do cô Cy.Com và Phú Văn Dũng điều hành. Là nhà điều hành một cơ quan ngôn luận, cô Cy.Com và Phú Văn Dũng phải có nghĩa vụ học hỏi trước tiên thế nào là qui chế của cơ quan báo chí tại một nước Mỹ tự do mà luật hình sự đã qui định rõ ràng.

Mặc dù trong Ðại Hội Champa 2007, một số đại biểu đã yêu cầu Chamyouth phải chấm dứt đăng những bài nặc danh có nội dung không lành mạnh làm tổn thương danh dự người khác, nhưng cho đến hôm nay Web Chamyouth vẫn tiếp tục đăng tải những bài này. Chúng tôi cho đây là thái độ ngoan cố mà cộng đồng Champa tại hải ngoại không thể chấp nhận được.

Có chăng cô Cy.Com và Phú Văn Dũng chờ người Chăm tố cáo Web Chamyouth trước pháp lý Hoa Kỳ về tội vi phạm "quyền tự do báo chí" để rồi từ đó mới nhận diện được thế nào là luật hình sự tại Hoa Kỳ dành cho Web này.

3). Hiện tượng nhục mạ người khác

 Nhục mạ và chê bai người khác là tội hình được qui định rõ ràng trong bộ luật hình sự tại các nước tự do dân chủ. Ðối với người Chăm ngày nay, nhục mạ và chê bai người khác đã trở thành một thông lệ trong cuộc sống. Vợ chê chồng là đồ khốn nạn, cha nhục mạ con là thằng lười biếng, dân làng này chê dân làng khác là ăn cắp, là thế này thế nọ, v,và cấu thành một hiện tượng xảy ra hàng ngày trong việc giao tế của xã hội Chăm. Trầm trọng hơn nữa, một số người Chăm còn lôi cả vua chúa Chăm như Po Girai Bhaok, Po Romé, v.v. để nhục mạ lẫn nhau. Ðây là vài thí dụ điển hình về một số người Chăm nhục mạ nhau.

Thí dụ 1: Thái độ Phú Trạm đối với nhóm nghiên cứu Chăm

Trong tác phẩm Văn Hóa-Xã Hội Chăm (xuất bản năm 2003), Phú Trạm cho rằng Po Dharma, cha Moussay và Lộ Trung Cân chỉ là những kẻ:

"Hạn chế về kiến thức, nhất là không hiểu bản chất văn học ... Uổng ! (trang 22)" chính vì thế, ông ta phải "cười ra nước mắt (trang 245)" khi đọc bài viết của quí vị này. Ông ta cũng "cười méo miệng (trang 19)" khi nghe đến quan điểm khoa học của Po Dharma, v.v..

Khi dùng những ngôn từ như "hạn chế về kiến thức... Uổng!", "cười ra nước mắt", "cười méo miệng", v.v. chỉ là để thóa mạ vì Phú Trạm không dựa trên một dữ kiện nào để chứng minh cho lời tuyên bố của mình.

Thí dụ 2: Thái độ của Thành Ðài đối với Po Dharma

Ngày 29-9-2008, Ts. Thành Ðài đăng một bài trên mạng Web Chamyouth mà chúng tôi xin trích một số đoạn như sau:

"Musa và Dharma là lãnh tụ Champa ... Thời gian gần đây, HC [Harak Champaka] có cho phép đăng.... bài phân tích của Ts. Po Dharma về đề tài kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại VN. ... Ðây là đề tài, theo tôi, là hết sức tế nhị và rất nguy hiểm mà ông ta [Po Dharma] chưa từng học và chưa có kinh nghiệm thực tiễn nhiều.... Tôi nhận thấy quan điểm dân tộc cực đoan và chương trình hành động táo bạo của Ts. Po Dhama không thích hợp với dân tộc Chăm đương thời... Anh hùng vì dân tộc là cần thiết, nhưng anh hùng cá nhân kiểu Po Dhrama (làm cho oai nói cho mạnh, để rồi mình được nổi tiếng mọi người sẽ khen) là sẽ mang lại họa hoạn cho cả một dân tộc Chăm tại Việt Nam"

Khi Thành Ðài gọi "Musa và Po Dharma là lãnh tụ Champa", câu nói này đã hàm ý châm biếm (vì Musa và Po Dharma chẳng phải là lãnh tụ Champa). Bên cạnh đó Thành Ðài còn viết thêm : "... quan điểm dân tộc cực đoan... hành động táo bạo của Ts. Po Dhama... anh hùng cá nhân kiểu Po Dharma (làm cho oai nói cho mạnh, để rồi mình được nổi tiếng mọi người sẽ khen)" đã chứng minh rằng Thành Ðài không phải là một người trí thức Chăm nghiêm túc, mà chỉ là người thích tạo ra những ngôn từ thóa mạ để trao đổi với người khác.

Thí dụ 3: Thái độ Thành Ðài đối với Karim

Ngày 26-9-2008, Thành Ðài cũng đăng một bài nói về Karim như sau:

"... Ô Karim dù không có bằng cấp và học vị gì và đã học lõm đâu đó mấy chữ Chăm... nay đã tự cho mình giỏi hơn người khác và cho người Chăm khác bất tài và ngu dại... quan hệ và va chạm với một số người Chăm “thầy không ra thầy, thợ không ra thợ” na ná như Ô. Karim sao nghe buồn phiền trong lòng quá!... email mà tôi trả lời đến Ô. Karim vừa rồi là phù hợp với thái độ trịch thượng và láo lếu của ông ta lâu nay." Thành Ðài (Thụy Ðiển)

Bài viết của ông Karim trao đổi với Thành Ðài qua email đã được nhiều bà con Chăm đọc và ai cũng biết đấy là bài phản đối quan điểm sai lầm của ông ta về vấn đề chữ viết Chăm.

Nhưng Thành Ðài lại dùng những ngôn từ thóa mạ như "không có bằng cấp và học vị... học lõm đâu đó... thầy không ra thầy, thợ không ra thợ... thái độ trịch thượng và láo lếu" để đối thoại với Karim qua mạng Web. Thành Ðài đã vi phạm tội nhục mạ cá nhân.

4). Hiện tượng vi phạm đời tư người khác

Trong xã hội Chăm, vấn đề đời tư không phải là chủ đề nổi cộm trên sách báo, mạng Web hay email, nhưng vẫn thường xuyên xảy ra mà chúng tôi đưa ra đây vài thí dụ:

Thí dụ 1: Web Chamyouth

Trong những năm gần đây, một số người nặc danh đưa chuyện gia đình vợ con của ông Musa Porome ra bàn bạc trên mạng web của Chamyouth. Ðây là hành động phạm pháp ghi rõ trong bộ luật hình sự Hoa Kỳ.

Thí dụ 2: Tác phẩm Phú Trạm

Trong tác phẩm Văn hóa-Xã hội Chăm: Nghiên cứu và đối thoại (Nhà xuất bản Văn học, 2003), Phú Trạm nêu ra một số gia đình người Chăm có hôn nhân với người Kinh, nhằm phân tích tại sao cặp vợ chồng Chăm-Việt này hạnh phúc hay cặp vợ chồng kia không hạnh phúc. Chuyện hạnh phúc vợ chồng là vấn đề đời tư của ngưới khác, tại sao Phú Trạm đưa ra bàn bạc.

Thí dụ 3: Email nặc danh

Trong tháng 10 năm 2008 vừa qua, một số người nặc danh trong đó có Giuso Kelly " This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it . sg" viết email gởi cho bà con Chăm, đưa vấn đề đời tư của ông Bá Trung Xin ra bàn bạc trước công chúng, nhưng ông Giuso Kelly quyên rằng ông ta đang vi phạm luật hình sự của quốc gia Hoa Kỳ.

5. Hiện tượng gây hận thù tôn giáo

Gây hận thù tôn giáo là hành vi phạm pháp được ghi rõ trong luật hình sự. Tiếc rằng, một số người Chăm sống ở hải ngoại này vì vô tình đã vấp phải một số hành động mang tính chất gây hận thù tôn giáo có thể đưa xã hội Chăm vào con đường tăm tối mà không ai có thể tiên đoán được thế nào là hậu quả của nó.

a) Vụ con heo quay

Sau Ngày Văn Hóa Champa tại Hoa Kỳ, IOC-Champa mà đa số thành viên là Chăm Hồi Giáo tổ chức một buổi lễ tiếp tân. Tiếc rằng ban tổ chức trong đó có Lưu Quang Sang đã đem bày một con heo quay trên bàn tiệc. Trước tình thế này, anh em người Chăm Hồi Giáo phản ứng mãnh liệt rồi bỏ hội trường đi về. Ðây là hành động có thể bị ghép vào tội khiêu khích gây hận thù tôn giáo mà luật hình sự không bao giờ cho phép.

b) Vụ cả sư Hán Bằng

Ngày 1-5-07 cả sư (Po Adhia) Hán Bằng chủ trì tháp Po Romé viết một bức thư yêu cầu ông Từ Công Thu và Thành Công Thảo, Chăm Hồi Giáo, không có quyền đặt tên cho mình là Po Klaung và Porome, hai vị thần mà người Chăm Ahiér đang thờ phượng. Thư này do Chế Linh chuyển đến bà con Chăm.

Sự ngăn cấm Thành Công Thỏa và Từ Công Thu lấy tên thần thánh người Chăm Ahiér đã trở thành văn chương chính trị dựa vào màu cờ tôn giáo để khơi dậy hận thù dân tộc. Ðây là hành động có một tác hại vô cùng nguy hiểm có thể gây ra những tranh chấp tôn giáo mà không ai có thể tiên đoán hậu quả của nó.

6. Hiện tượng làm tổn thương đến danh dự của một dân tộc

Trong xã hội tân tiến có nền dân trí cao, hành động làm tổn thương đến danh dự của một dân tộc có thể gây ra những biến cố đẫm máu. Nhưng hôm nay vấn đề danh dự của dân tộc Chăm chỉ là chủ đề bên lề xã hội. Chính vì thế, một số trí thức Chăm không ngần ngại dùng ngòi bút để nhục mạ dân tộc này hành động vu khống và bôi nhọ của họ đối với một tập thể dân tộc có thể gây ra những biến cố tang thương và đẫm máu trong xã hội. Ðây là 3 vụ đã làm tổn thương đến danh dự của dân tộc Chăm.

a). Vụ Phú Trạm qui tội dân tộc Chăm có 10 khuyết tật

Trong tác phẩm Văn Hóa-Xã Hội Chăm (2003, trang 111-116), Phú Trạm cho rằng dân tộc Chăm hôm nay có 10 khuyết tật, đó là:

«Cục bộ, tính khí tiêu cực, thiếu khoa học, lánh đời và trốn xã hội, sĩ hão, không biết giúp nhau, nhát gan, không trung dung, tính đổ thừa, không bền chí»

b). Vụ Nguyễn Văn Tỷ qui tội dân tộc Chăm có 7 khuyết tật

Nối gót Phú Trạm, ông Nguyễn Văn Tỷ lại gán cho dân tộc Chăm trong tập san Tagalau số 4 (2004, trang 130-134) thêm 7 khuyết tật nữa đó là:

«Bản chất tị hiềm nhau, bản chất dốc phách, bản chất thiếu khiêm tốn, bản chất háo danh, bản chất thiếu tính nhân ái, bản chất thiếu tính sòng phẳng, bản chất không dám nói trước mặt nhau»

c) Vụ Phú Trạm qui tội đàn bà Chăm chỉ là một tập thể thác loạn tình dục

Chân Dung Cát (xuất bản 2006) là cuốn tiểu thuyết của Phú Trạm nhằm bôi nhọ xã hội Chăm. Tác phẩm này đã mang lại cho độc giả nhiều sự ngộ nhận về dân tộc này.

Trong Chân Dung Cát, Phú Trạm cho rằng đàn bà Chăm chỉ là một tập thể thác loạn tình dục. Chính vì thế đàn ông nào "... thích thì cho, thì làm. Sau tảng đá ngoài rừng, ngay gốc cây trong vườn...( tr. 63)".

Qui tội cho đàn bà Chăm dâm dục bạ đâu làm đấy "sau tảng đá ngoài rừng, ngay gốc cây trong vườn" là một sự sỉ nhục nghiêm trọng đối với phụ nữ Chăm trong đó có cả người cô, người dì, người mẹ, người chị và người em của Phú Trạm nên họ không thể chấp nhận được (Xem bài của Abd. Karim, Champaka số 30, ngày 15-8-2008).

7. Hiện tượng không tôn trọng di sản thiêng liêng của lịch sử

Lịch sử là tổng thể của những biến cố đã xảy ra trong quá khứ cấu thành một tờ di chúc bất di bất dịch được xem như là di sản thiêng liêng của một dân tộc. Chính vì thế, luật hình sự tại các nước tự do và dân chủ ngăn cấm gắt gao mọi hành vi làm tổn thương đến di sản thiêng liêng này.

Ðối với một số người Chăm, lịch sử Champa không còn là di sản thiêng liêng của dân tộc Champa nữa, mà là một vấn đề bên lề xã hội, xem đó là món trò chơi không có gì là quan trọng cho lắm.

Thí dụ 1: Hiện tượng của Phú Trạm trong Chân Dung Cát

Ðáng ra tác phẩm Chân Dung Cát của Phú Trạm phải là Chân Dung thật sự của dân tộc Chăm. Nhưng Phú Trạm đã không nói gì về sự thật của bản tính người Chăm, mà lợi dụng tác phẩm này để bôi bác vua chúa Champa:

- Phú Trạm hạ bệ vua Po Rome với lối nhận định phiến diện: "Po Rome vì mê cô vợ Việt (Bia Ut) nên vương quốc Champa bị tan rã (tr. 131-132)"

- Phú Trạm kết tội vua chúa Champa là tập thể chỉ biết "Vắt sức con dân, rút kiệt tài sản quốc gia để xây đền tháp làm trò chơi thỏa mãn óc hãnh tiến, tự phong thần cho mình khi đang sống nhăn (tr. 212)"

- Phú Trạm cho rằng những công trình xây dựng đền tháp trong lịch sử Champa chỉ là trò chơi phi nhân tính: "Tháp Cánh Tiên, Dương Long hay cả Thánh địa Mỹ Sơn chỉ là trò chơi vô tội vạ của vua chúa thừa quyền hành nhưng thiếu đầu óc, vắt kiệt sức dân để phô trương cái tôi phi nhân tính (tr. 174)".

- Phú Trạm cũng không ngần ngại chê bai cả vua Chế Mân là nhân vật chơi gái: "Chế Mân còn dám cắt hai châu Ô, Lý để chơi gái nữa (tr. 112)".

Lịch sử Champa là di sản thiêng liêng của dân tộc Champa, là chất kết dính và hơi thở sống còn của cả dân tộc, không ai có quyền sử dụng nó như một thứ trò chơi để mua vui cho độc giả. Po Romé, Chế Mân là những bậc vĩ nhân trong lịch sử, mà dân tộc Champa có nghĩa vụ phải tôn thờ và trân trọng các vị này. Không vì lý do gì, mà một nhà viết văn như Phú Trạm mà lại nhục mạ Po Romé và Chế Mân cho rằng hai nhân vật này chỉ là hạng người "mê gái" và "chơi gái". Ðây là hành động phỉ báng mà dân tộc Champa không thể chấp nhận được.

Thí dụ 2: Hiện tượng của Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa

Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa là một tổ chức của người Chăm có trụ sở đặt tại San Jose.

Nhân ngày kỷ niệm 175 năm Champa bị xóa bỏ trên bản đồ, cộng đồng Champa tại hải ngoại đứng ra tổ chức một Ðại Hội Champa 2007 tại Hoa Kỳ để bàn về định mệnh văn hóa và xã hội của dân tộc Champa sau 175 năm mất nước. Nhân dịp này, Ban Tổ Chức có mời Hội Bảo Tồn Văn Hóa đứng ra bảo trợ cho ngày Ðại Hội Champa.

Sau phiên họp, đa số thành viên không tán thành Hội Bảo Tồn Văn Hóa đứng ra bảo trợ cho ngày Ðại Hội Champa 2007 do toàn thể cộng đồng Champa tại hải ngoại tổ chức. Ðây cũng là một hiện mới lạ trong lịch sử cận đại Champa.

Lấy tên là Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa, Hội này thường tổ chức một phút mật niệm, dâng vòng hoa chiến thắng nhằm tôn vinh những anh hùng liệt sĩ Champa đã hy sinh cho tổ quốc, nhưng không đứng ra bảo trợ cho cho Ðại Hội Champa 2007 để bàn về "Vấn đề văn hóa xã hội Champa sau 175 năm vương quốc này bị xóa bỏ trên bản đồ" đã nói lên thế nào là ý thức hệ rất là mù mờ của một số người Chăm đối với di sản lịch sử thiêng liêng của một dân tộc này.

II. Ai là nhân vật thường vi phạm

quyền tự do ngôn luận

Một số người cho rằng nguyên nhân đã đưa đẩy xã hội Chăm hôm nay lâm vào tình trạng hỗn loạn, thoái hóa, vu khống và nhục mạ lẫn nhau phát xuất từ bản chất hận thù và ganh tị của dân tộc Chăm. Theo chúng tôi, đây chỉ là một suy đoán sai lầm.

Dân tộc Chăm từ người nông dân, tầng lớp tu sĩ và bô lão cho đến cộng đồng trí thức đều là những người thật thà và chất phác, lúc nào cũng nghiêm túc trong hành động, biết tôn trọng lẫn nhau trong việc đối thoại. Nếu bối cảnh xã hội Chăm hôm nay đang lâm vào trình trạng thoái hóa mà dân tộc Chăm đang gánh chịu là không bắt nguồn từ bản chất của dân tộc Chăm mà là phát xuất phát từ vài cá nhân và 4 nhóm người lẻ tẻ mà thôi.

-       Nhóm tôn vinh bản thân

-       Nhóm bảo thủ sai lầm của mình

-       Nhóm Damdrachampa và Web Chamyouth

-       Nhóm viết bài nặc danh

1). Nhóm tôn vinh bản thân

Nhóm tôn vinh bản thân gồm có Phú Trạm, Thành Ðài và Quảng Ðại Cẩn. Ðây là ba nhân vật chủ động, thường lạm dụng quyền tự do ngôn luận để vu khống và phỉ báng người khác. Ba nhân vật này đều có một thói quen chung (chúng tôi không nói là bản chất con người) rất ưa thích tôn vinh bản thân mình và quảng cáo cho giải thưởng và bằng cấp của mình.

Vì thích tôn vinh “cái ngã” của mình, 3 nhân vật này đã trở thành những nhân chứng xã hội có duy tư không bình thường, không chấp nhận bất cứ ai hơn mình hay phê bình những sai lầm của mình. Kể từ đó, họ tự cô lập bản thân, sống đơn phương, không tham gia với hội đoàn nào mà họ không thể thiết lập được không gian để quảng cáo cho bản thân ưu việt của mình hay không thể trở thành chóp bu. Phú Trạm lập một thế giới riêng cho mình tại Sài Gòn; Thành Ðài hình thành hội Chăm kiều tại Thụy Ðiển mà người ta không biết ai là thành viên trong tổ chức này; Quảng Ðại Cẩn là một trí thức Chăm, nhưng chỉ sống bên lề tổ chức của xã hội Chăm tại Hoa Kỳ, đã chứng minh giả thuyết của chúng tôi.

Bên cạnh bản tính tự tôn vinh cá nhân, Phú Trạm, Thành Ðài và Quảng Ðại Cẩn chỉ biết sử dụng "tự do ngôn luận" để đối thoại với người khác, nhưng không hiểu "tự do ngôn luận" là gì và đâu là giới hạn của nó. Chính đó là nguyên nhân đã giải thích tại sao ba nhân vật này thường lao đầu vào hành động vu khống và nhục mạ người khác mà quên đi đây là hành vi phạm pháp được qui định trong luật hình sự tại các nước tự do và dân chủ.

2). Nhóm bảo thủ

Ai cũng biết, sách giáo trình của Ban Biên Soạn đặt dưới quyền lãnh đạo của Nguyễn Văn Tỷ, Lộ Minh Trại vấp phải một số sai lầm đã đưa ngôn ngữ chữ viết Chăm đi vào con đường thoái hóa. Nhưng vì bản tánh bảo thủ, Nguyễn Văn Tỷ và Lộ Minh Trại quyết tâm bảo vệ cho sự sai lầm của mình bằng cách gây ra chiến trường Akhar Thrah, đổ tội cho người khác có ý đồ phá hoại Ban Biên Soạn.

3). Damdrachampa và Web Chamyouth

Damdrachampa (Thanh Niên Champa), là tổ chức tạm gọi là "bí mật" ra đời tại Seattle, tập trung một vài thành viên thanh niên Chăm mà cộng đồng Chăm tại hải ngoại dư biết họ là ai. Chính vì thế, những gì Damdrachampa nêu ra chỉ là quan điểm cá nhân của hai ba người thanh niên Chăm sống bên lề xã hội, chứ không phải là tiếng nói của toàn Thanh Niên Champa trong nghĩa rộng của nó.

Web Chamyouth là cơ quan ngôn luận do Phú Văn Dũng (người Chăm Palei Hamu Tanran) và cô Cy.Com (phụ nữ Chăm Palei Cuah Patih) điều hành. Tiếc rằng quyền quyết định đăng bài viết, nhất là bài tiếng Việt, thì hoàn toàn nằm trong tay của một người khác, cùng phe nhóm chống đối IOC-Champa và Champaka. Chính vì thế, Web này không còn là cơ quan ngôn luận nghiêm túc biểu tượng cho tiếng nói của cộng đồng thanh niên dân tộc Chăm nữa.

Ðiều đáng nêu ra ở đây, Web Chamyouth vô tình mở rộng cửa cho các bàn tay lông lá bên ngoài lợi dụng mạng Web này để chống phá một số tổ chức hội đoàn người Chăm tại hải ngoại, biến Phú Văn Dũng và cô Cy.Com, vì không thông thạo về luật lệ liên quan đến "quyền tự do ngôn luận" và "quyền tự do báo chí", trở thành hai tội phạm đối với luật pháp Hoa Kỳ về hành vi đăng bài nặc danh vu khống lăng nhục và làm tổn thương đến danh dự của một số người khác cũng như hội đoàn hay tổ chức nhất là tổ chức IOC và Champaka.

4). Nhóm nặc danh

Lợi dụng người Chăm gây hận thù lẫn nhau qua các bài viết của Phú Trạm, Quảng Ðại Cẩn, Thành Ðài, Nguyễn Văn Tỷ, hay qua hành động của Damdrachampa, Web Chamyouth, Web Inrasara, các tổ chức phản gián hình thành một đội ngũ dùng email nặc danh, giả mạo làm người Chăm, nhúng tay vào nội bộ người Chăm, thôi thúc thêm sự hận thù nhằm phá vỡ tình đoàn kết giữa dân tộc này. Ðây là một hiện tượng vô cùng nguy hiểm đã làm tan vỡ lòng tin giữa người Chăm, kéo theo sự hận thù giữa phe nhóm và hội đoàn người Chăm, tìm cách dập tan một số trí thức Chăm ở nước ngoài như Abd. Karim, Musa Porome, Qasim Tu nằm trong tổ chức IOC và nhóm Champaka, và nhất là xây dựng một phong trào tẩy chay Ts. Po Dharma, một nhân vật mà cơ quan phản gián xem đó là đối tượng thù địch hàng đầu.

Phải công nhận rằng, cơ quan phản gián đã gặt hái được một thành công lớn, vì tổ chức này đã thu hút được nhiều trí thức Chăm, những người thiếu lập trường hay quá ngây ngô tin vào những thông tin do email nặc danh phóng ra, nhưng không bao giờ đặt lại vấn đề một cách nghiêm túc: người nặc danh này là người Chăm thật sự hay là người Kinh nằm trong cơ quan phản gián, giả mạo người Chăm để viết bài hầu làm lũng đoạn xã hội Chăm.

Nhóm nặc danh tập trung hơn 20 tên, như Moham, Ja Radah, Jaya Pandu, Ja Gala Jak, Cham Chek, Thanh Tran, Quang Dai Triet, Giuso Kelly, v.v.. chia làm 2 nhóm:

a). Nhóm nặc danh có xuất xứ

Nhóm này có hai người: Ja Gala Jak phát xuất từ máy vi tính của ông Sang Luu, chạy ra từ cổng Hoa Kỳ nhằm tẩy chay Po Dharma và bảo vệ quan điểm của Ban Biên Soạn; Cham Chek phát xuất từ máy vi tinh của Che Linh, cổng Gia Nã Ðại, nhằm tẩy chay Hassan Poklaun và Musa Porome vì tội lấy tên thần thánh và vua chúa Champa.

b). Nhóm nặc danh không xuất xứ

Nhóm này chiếm đa số như: Moham, Ja Radah, Jaya Pandu, v.v.  Nội dung bài viết của nhóm này chỉ nhằm vào mục tiêu sau đây:

● Tẩy chay bất cứ ai không cùng quan điểm về chữ Chăm của Ban Biên Soạn.

● Hạ bệ IOC-Champa và tổ chức chức Champaka.

● Chống phá Ðại Hội Champa 2007.

● Vu khống và nhục mạ một số nhân vật người Chăm nằm trong tổ chức IOC-Champa và Champaka, như Abd. Karim, Musa Po Rome, Qasim Tu, v.v..

● Hình thành một phong trào tẩy chay Po Dharma, một nhân vật mà những người nặc danh này xem như là đối tượng thù địch hàng đầu cần phải dập tan.

Nhìn qua nội dung bài viết, cách cấu trúc hành văn, chúng tôi cho rằng một số email nặc danh thì do người Chăm viết, nhưng đa số còn lại thì phát xuất từ tổ chức phản gián chuyên về vấn đề người Chăm. Ðây là hai thí dụ điển hình:

Thí dụ 1: Tên nặc danh Giuso Kelly

Giuso Kelly " This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it " là nhân vật viết rất nhiều email gởi cho bà con Chăm mà nội dung chỉ nhằm phá tan tình đoàn kết giữa trí thức người Chăm. Nhìn qua địa chỉ email, thì người ta tưởng rằng ông này là người Chăm sinh sống ở Singapore (yahoo.com.sg). Nhưng thật ra, tất cả email của ông Giuso Kelly gởi cho bà con Chăm đều chạy ra từ cổng Hà Nội. Thế thì ai là người Chăm sinh sống tại Hà Nội nắm vững từng chi tiết thông tin về xã hội Chăm.

Thí dụ 2: Tên nặc danh Nhóm Trí Thức Chăm

Email nặc danh thứ hai là "Nhóm Trí Thức Chăm" qua bài viết mang chủ đề "Thử tổng kết vụ đấu khẩu vừa qua giữa các trí thức chăm" gởi cho bà con Chăm sau ngày Ðại Hội Champa 2007 tại Hoa Kỳ.

Trong bài viết này, tên nặc danh "Nhóm trí thức Chăm" phân tích khá tỉ mĩ những nhân vật Chăm đứng ra đấu khẩu trong đó có Thành Ðài, Quảng Ðại Cẩn, Trương Văn Món, Chế Linh, Kiều Ngọc Quyên, phân tích những ưu điểm và khuyết điểm của Po Dharma, nêu ra những thành công và thất bại của Ðại Hội Champa 2007.

Ðọc qua bài viết, người ta phải công nhận rằng, tên nặc danh "Nhóm trí thức Chăm" là một nhân vật có trình độ trong phong cách viết văn, sử dụng ngôn từ, phương pháp lý luận. "Nhóm trí thức Chăm" cũng là một tổ chức thu thập được nhiều tin tức khá chính xác liên quan đến những vấn đề gì đã xảy ra trong cộng đồng người Chăm tại hải ngoại, ngay cả vụ riêng tư của cụ Dương Tấn Sở và Ngụy Văn Cứng sang Pháp trong lúc Po Dharma không có mặt tại Paris, thu thập hầu hết các thư từ email trao đổi giữa người Chăm. Nhưng nội dung bài viết của "Nhóm trí thức Chăm" chỉ tập trung vào hai vấn đề chính:

- Tẩy chay Po Dharma

- Cảnh cáo và qui chụp cho Ðại Hội Champa 2007 tội chống phá chính sách nhà nước Việt Nam đối với dân tộc Chăm.

Ngoại trừ Champaka là cơ quan ngôn luận lúc nào cũng lưu trữ hồ sơ tin tức nhằm phụ vụ cho ngành nghiên cứu, hầu hết trí thức Chăm trong và ngoài nước rất thích nghe tin tức, đọc email về người Chăm, nhưng sau đó họ vứt bỏ và quên đi. Thế thì ai là người Chăm mang tên là "Nhóm trí thức Chăm" có đủ điều kiện viết bài gần 11 trang đưa ra những thông tin khá chính xác về xã hội Chăm. Từ những dữ kiện này chúng tôi kết luận rằng, tên nặc danh "Nhóm trí thức Chăm" không phải là người Chăm mà là một tổ chức phản gián len lỏi vào cộng đồng người Chăm.

III. Chọn lựa sai lầm đối tượng thù địch

Trong 7 hiện tượng mà chúng tôi vừa nêu ra, những bài viết mang tính chất vu khống và phỉ báng cấu thành một văn chương chính trị mà một số trí thức Chăm và cơ quan phản gián thường sử dụng nhằm tẩy chay một đối tượng thù địch, đó là Po Dharma, dập tan tổ chức IOC-Champa và tập san Champaka mà ông ta là thành viên.

Trong văn chương chính trị này, tác giả của bài viết thường dựng lên một số yếu tố rất là mơ hồ để chứng minh rằng Po Dharma chỉ là nhân vật: "1). hoàn toàn thiếu năng khiếu chính trị ; 2). rất vụng về và thiếu nhạy cảm và tinh tế ; 3). thiếu sự ôn hoà uyển chuyển và hoà hợp để đoàn kết mọi người ; 4). thiếu đường lối và phương hướng cụ thể ; 5). có bản tính như độc tài, độc đoán, thù dai ; 6). không muốn ai ngóc đầu cao hơn mình ; 7). tính tham vọng làm lãnh tụ dân tộc Chăm v.v." (xem bài viết của cơ quan phản gián mang tên Nhóm trí thức Chăm tổng kết ngày Ðại Hội Champa 2007).

Dựa vào bản cáo trạng trên, chúng tôi cho rằng một số người Chăm như Phú Trạm, Quảng Ðại Cẩn, Thành Ðài, Nguyễn Văn Tỷ, Lộ Minh Trại, nhóm Damadrachampa và nhất là cơ quan phản gián chọn sai lầm Po Dharma làm đối tượng thù địch, vì mục tiêu đấu tranh của Po Dharma không liên hệ gì đến 7 bản tính ngây ngô này. Thế thì Po Dharma là ai?

1). Một nhân vật có hai cuộc đời

Trong Harak Champaka số 11, ngày 10-3-2006, Musa Porome cho rằng Po Dharma là một nhân vật với hai cuộc đời: cuộc đời làm lính Fulro đến nghĩa vụ làm nhà nghiên cứu về Champa học. "Vì cuộc đời làm lính mấy lần bị thương trên bãi chiến trường, ông ta thường hay bầy tỏ lập trường vững chắc và quan điểm rõ rệt của ông ta về mọi khía cạnh... Ông ta là người cương trực, dám nói dám làm, nhưng vị tha, không lường gạt ai, chê bai và dèm pha ai cả. Có chăng từ bản tánh nhà binh đó mà một số người bị ông phản đối tạo ra phong trào phóng tin đồn để hạ bệ ông ta và cả nhóm làm việc với ông ta".

Hết cuộc đời làm lính Fulro, Po Dharma lại dấn thân vào phong trào đấu tranh cho văn hóa Champa. Là một thanh niên Chăm lưu vong, ra đi với hai bàn tay trắng cũng như bao thanh niên khác, ông ta quyết tâm làm tròn sứ mệnh của một người Chăm mất nước: tốt nghiệp học vị tiến sĩ tại đại học Sorbonne.

Vấn đề quan trọng đối với ông ta không phải là bằng cấp tiến sĩ mà là viễn tưởng đấu tranh, dựa vào kinh nghiệm khoa bảng để hình thành một lực lượng tập trung nhiều chuyên gia trên thế giới để phát triển ngành nghiên cứu về Champa học mà ông ta là chủ nhiệm chương trình.

Ông ta là Phó Giáo Sư tại chức trong đại học Pháp, có giải thưởng của Hàn Lâm Viện Pháp, đã viết ít nhất 16 tác phẩm khoa học chuyên về lịch sử và nền văn minh Champa, làm chủ biên 7 cuốn sách viết về Champa, là tổng biên tập của 7 số Champaka và thực hiện hơn 40 bài khảo luận đăng rải rác trong các tập san khoa học, chưa nói đến những bài khảo luận đọc trong các hội thảo quốc tế về Champa học. Mặc dù đã có các công trình như thế, nhưng Po Dharma chưa bao giờ đề cập với ai một lần nào về những thành tựu mà ông ta đã làm.

2). Nhân vật có chân đứng trong giới khoa học

Po Dharma là nhân vật có ảnh hưởng lớn trong giới khoa học Pháp và thế giới, đã từng làm Giám Ðốc Trung Tâm của Viện Viễn Ðông Pháp tại nước ngoài hơn 12 năm, rất gần gũi với một số nhân vật quan trọng trong chính phủ Pháp và thân cận với nhiều ngài Ðại Sứ Toàn Quyền Pháp tại nước ngoài.

Cũng nhờ ảnh hưởng này, ông ta đã đứng ra tổ chức hơn 20 hội thảo quốc tế về Champa học, tạo điều kiện để đưa những nhà nghiên cứu và trí thức Chăm từ Việt Nam và Campuchia ra nước ngoài để tiếp thu thêm những điều mới lạ trong khoa học, mời nhiều phái đoàn Champa ở Mỹ Châu và Âu Châu sang Mã Lai tham gia chương trình văn hóa Champa.

3). Nhân vật đấu tranh vì nghĩa vụ

Tại hải ngoại hôm nay, Po Dharma không phải là nhà lãnh tụ người Chăm, vì ông ta không có hội đoàn riêng, đảng phái riêng, bè nhóm riêng, nhưng là người có tinh thần thiện chí cao, ý thức rõ rệt về kỷ luật, lúc nào cũng chung vai sát cánh với anh em và luôn luôn trung thành với tổ chức, nhất là IOC-Champa mà ông ta là thành viên từ buổi ban đầu, sẳn sàng nhận lảnh bất cứ công tác gì mà tổ chức yêu cầu, nhưng không bao giờ đòi hỏi quyền lợi và chức vụ gì.

Trong tổ chức của IOC-Champa hay Hội Ðồng Phát Triển Văn Hóa Xã Hội Champa ra đời sau ngày Ðại Hội Champa 2007, ông ta không có chức vụ gì cả mà chỉ là một thành viên thông thường cũng như bao người khác, không bao giờ dùng bằng cấp khoa bảng, quyền lực để áp đảo và thống trị người khác, luôn luôn chủ trương xã hội Champa là một xã hội đa văn hóa, đa tôn giáo, đa tổ chức và đa quan điểm nhưng lúc nào cũng tôn trọng lẫn nhau và sẳn sàng ngồi chung với nhau để bảo vệ danh dự và quyền lợi chung của dân tộc.

*

Chính vì quan điểm, vai trò, vị trí và ảnh hưởng của ông ta ở hải ngoại, Po Dharma trở thành một hiện tượng đáng lo ngại cho nhà nước Việt Nam, để rồi từ đó ông ta bị xếp vào danh sách đối tượng thù địch cần phải tẩy chay và hạ bệ.

Kết luận

Cộng đồng Champa cần phải có những cuộc tranh luận tối đa và sôi nỗi mang tính chất thời sự liên quan đến thực trạng xã hội Champa hôm nay, như nạn nghèo đói, đất đai bị chiếm đoạt, kinh tế bị bao vây, văn hóa bị suy đồi, đền đài bị quốc hữu hóa, sinh viên không việc làm và không tìm ra phương tiện để tiến thân, bệnh tật chỉ chờ ngày tắt thở vì không có tiền để điều trị, v.v.. Rất tiếc là, những bài trao đổi giữa người Chăm mà chúng tôi vừa nêu ra chỉ là bài viết của vài ba người trí thức Chăm, mang nội dung không lành mạnh mà mục tiêu chỉ nhằm vu khống và phỉ báng làm tổn thương danh dự và nhân phẩm người khác.

Lợi dụng một số trí thức người Chăm phỉ báng nhau, cơ quan phản gián hình thành một đội ngũ giả mạo người Chăm viết email nặc danh bôi nhọ thêm một số nhân vật Chăm, làm rối ren thêm bối cảnh xã hội Chăm hiện tại.

Không ai có thể đưa xã hội Chăm ra khỏi không gian thoái hóa, nếu trí thức Chăm không nhận lãnh trách nhiệm của mình trước lịch sử để ngăn chặn bất cứ cá nhân nào hay tổ chức nào muốn làm tổn thương đến danh dự và quyền lợi của dân tộc.

(Nguồn tư liệu : Harak Champaka số 32, ngày19-11-2008)