Thạch Ngọc Huệ

Trở lại quá khứ để tìm lại nguồn gốc dân tộc Champa đang sống trên đất nước Việt Nam ngày nay cũng là một vấn đề thiết thực có thể giúp chúng ta thất chặt lại mối ràng buộc giữa những thành viên xuất thân cùng chung một lịch sử Champa.

Nói đến Champa, thì người ta phải nghỉ đến dẩy đất miền trung Việt Nam chạy dài từ tỉnh Quảng Bình đến Tỉnh Ðồng Nai Biện Hòa nơi đã diễn ra bao cuộc chiến tranh tương tàn chống lại cuộc nam tiến của Ðại Việt:

● Năm 1069, vua Lý Thánh Tôn tiếp thu 3 châu đó là Ðịa lý, Ma Linh và Bố Chính nay thuộc Quảng Bình và Quảng Trị.

● Năm 1306, vua Trần Anh Tôn tiếp nhận 2 châu Ô và Lý nay thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.

● Năm 1471, vua Lê Thánh Tôn chiếm kinh đô Ðồ Bàn.

● Năm 1611, Chúa Nguyễn chiếm Phú Yên.

● Năm 1653, Chúa Nguyễn chiếm Khánh Hòa (Nha Trang).

● Năm 1692, Chúa Nguyễn thay tên vương quốc Champa thành Trấn Thuận Thành

● Năm 1832 vua Minh Mệnh xóa bỏ Champa trên bản đồ Ðông Dương.

Chiến tranh là sự xung đột bạo động giữa hai đối tượng thù địch. Dân tộc yếu thế lúc nào cũng bị tiêu diệt hay bị đồng hóa. Trường hợp dân tộc Champa là một thí dụ điển hình. Sau 8 thế kỷ chiến tranh tương tàn chống lại với Ðại Việt, dân tộc Chăm ở miền trung Việt Nam hoàn toàn bị tiêu diệt, ngày nay chỉ còn lại vào khoảng 100.000 người đang sống co cụm ở hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Một số khác thì phải rời bỏ quê hương để đi lánh nạn tại một số quốc gia láng giềng như Kampuchia, Thailand, Malaysia, v.v.

Ai cũng biết, chủ thuyết chiến tranh của Ðại Việt không nhằm chinh phạt vương quốc Champa mà là chiến tranh xâm chiếm đất đai. Một khi gặt hái được chiến thắng quân sự, Ðại Việt đã không ngần ngại xáp nhập đất đai Champa vào lãnh thổ của mình, kéo theo chính sách Việt Nam Hóa để đồng hóa dân tộc Champa thành người Việt thật sự để rồi hôm nay người ta không còn tìm thấy dấu tích con dân Champa trên những cố hương của họ trải dài từ tỉnh Quảnng Bình đến Cam Ranh. Ðây là một bài học lịch sử mà dân tộc Champa không bao giờ quên được.

Sau ngày vương quốc Champa bị xóa bỏ trên bản đồ vào năm 1832 dưới thời vua Mênh Mạng, từ đó dân tộc Chăm trở thành công dân Việt Nam. Tiếc rằng cộng đồng người Chăm hôm nay vẩn còn là một tập thể tộc người rất xa lạ đối với dân tộc Việt. Họ đang sống bên lề xã hội Việt Nam như một công nhân ngoại lệ.

Nhằm tạo sự hiểu biết và thông cảm giữa hai dân tộc Chăm và Việt cùng xuất thân từ mảnh đất Việt Nam thân thương này, chúng tôi hy vọng các văn nghệ sĩ, các nhà trí thức người Việt cũng nên chú tâm đến dân tộc Champa để tìm hiểu xâu rộng hơn về những sắc thái đẹp đẻ của một dân tộc không may mắn này nhằm tạo thêm sự thông cảm và đoàn kết giửa hai dân tộc Chăm-Việt cấu thành đại gia đình Việt Nam.

Ðã bước vào thềm thế kỷ thứ 21 rồi, dân tộc Việt vẩn còn cách biệt với dân tộc Chăm trên phương diện văn hóa, lịch sử cho đến nền văn minh, vì không có chương trình giáo dục cơ bản về Champa trong các trường lớp. Nhằm đưa hai dân tộc đến sự thông cảm lẩn nhau, chúng tôi mong rằng nhà nước Việt Nam nên đưa văn hóa và lịch sử Champa vào chương trình giáo dục để thế hệ mai sau tiếp thu và hiểu biết thế nào là di sản Champa mà lịch sử của vương quốc này đã để lại cho hậu thế. Chúng tôi cũng mong nhà nước Việt Nam cũng nên có những chính sách ưu đải dành cho dân tộc Chăm, nhất là ưu đãi về chính sách giáo dục và kinh tế để nâng cao đời sống của những đứa con Champa kém may mắn này theo kịp đà phát triển với dân tộc lớn.

Chúng tôi chủ trương rằng phải có chính sách hòa hợp dân tộc nhưng không nên đồng hóa dân tộc, phải có chính sách thống nhứt dân tộc nhưng phải tôn trọng sắc thái riêng biệt của dân tộc, bởi đó là ngôn ngữ chữ viết cũng như phong tục tập quán của họ. Có như vậy thì mới có thể xây dựng dân tộc Champa cùng đồng tiến và tiến bộ, và toàn thể cộng đồng Chăm-Việt mới có thể cùng nhau chen vai sát cánh để phát triễn mục tiêu phụng sự cho quốc gia Việt Nam phồn thịnh.

(Nguồn tư liệu : Harak Champaka số 35, ngày 4-3-2009)