Tuần này, đài Á Châu Tự Do loan tin rằng hàng năm, cứ đến ngày 4 tháng 6, các sư sãi và người Khmer gốc Nam Bộ làm lễ kỷ niệm 64 năm chính quyền Pháp chuyển giao lãnh thổ Nam Kỳ cho Việt Nam (4/6/1949). Năm nay, cộng đồng sắc tộc Khmer Nam Bộ ở hải ngoại tổ chức những cuộc biểu tình trước đại sứ quán Việt Nam tại các quốc gia Hoa Kỳ, Canada, Úc và Pháp

nhằm lên tiếng cho rằng người Khmer Nam Bộ không được hưởng quyền tự do tín ngưỡng, đất đai bị tịch thu, phân biệt đối xử và hạn chế quyền tự do tôn giáo, khiến nhiều sư sãi và người dân bất mãn. Chính vì sợ chính quyền địa phương bắt, một số sư sãi và nhà hoạt động đấu tranh vì đất đai và tôn giáo sinh sống trên đồng bằng sông Cửu Long sang lánh nạn ở Campuchia. Những người này thường bị chính quyền Việt Nam cáo buộc hoạt động cho tổ chức đấu tranh giải phóng Kampuchia-Krom có trụ sở chính ở Hoa Kỳ.

Mục tiêu của buồi lễ của dân tộc Khmer Nam Bộ nhằm chia sẻ thông tin, ôn lại lịch sử và tuyên truyền những hình ảnh chính phủ Việt Nam đã vi phạm nhân quyền, đàn áp người dân lương thiện, đặc biệt là can thiệp vào nội bộ Phật Giáo Khmer tại Nam Bộ. Nhưng mục đích chính của ngày lễ là muốn các nước trên thế giới biết 4-6-1949 là ngày lịch sử mà chính quyền Pháp đã chuyển giao đất đai Nam Kỳ cho Việt Nam.

Trong nhiều năm qua, đảng phái cầm quyền cũng như đảng đối lập ở vương quốc Campuchia đều có nhận định chung cho rằng Việt Nam không tôn trọng nhân quyền và yêu cầu Việt Nam phải chấp nhận cho cộng đồng Khmer Nam Bộ hưởng được quyền tự do đầy đủ, sống trong chế độ dân chủ. Các dân biểu thuộc đảng đối lập tại Campuchia cũng quan tâm đến số phận của người Khmer Nam Bộ sống dưới chế độ cộng sản Việt Nam. Thông điệp của họ là muốn chính phủ Việt Nam phải tôn trọng nhân quyền của dân tộc Khmer Nam Bộ chứ không phải vận động đòi sáp nhập lãnh thổ Nam Bộ vào Campuchia.

Sư sãi Khmer Nam Bộ kỷ niệm 4-6-1949 (Ph. RFA)

Dân tộc Chăm cũng có số phận chung như người Khmer Nam Bộ, tức là một tập thể tộc người không còn quê hương và tổ quốc sau ngày triều đình Huế quyết định xâm chiếm đất đai Champa và xóa bỏ vương quốc này trên bản đồ vào Bulan 3 Nasak Nagarai (tháng 3 năm Thìn lịch Chăm, 1832).

Tháng 3 năm Thìn lịch Chăm (1832) trùng vào tháng 6 năm 2013 dương lịch. Đây là ngày đánh dấu cho 181 năm Champa vong quốc. Hy vọng rằng dân tộc Chăm sẽ ý thức đến biến cố trọng đại của Bulan 3 Nasak Nagarai (1832) cũng như dân tộc Khmer Nam Bộ gắn liền với ngày 4-6-1949.