Phụ nữ Patani

Ngày 29-6-2013, đài BBC loan tin rằng có 8 binh sĩ Thái Lan thiệt mạng trong một vụ đánh bom tại miền nam nước này. Đây là diễn biến bạo lực đẫm máu nhất từ mấy năm gần qua, giữa dân tộc bản địa Mã sinh sống ở khu vực Patani và chính quyền Bangkok ở miền nam Thái Lan.

Patani là tiểu vương của vương quốc Mã Lai xưa kia nằm ở miền nam của Thái Lan hôm nay. Ra đời vào thế kỷ thứ VI-VII, tiểu vương quốc Patani đã đạt đến đỉnh cao của sự phồn thịnh vào đầu thế kỷ XVII, nhưng trở thành quốc gia chư hầu của triều đại Ayutthaya, trung tâm chính trị của Xiam La từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XVIII. Sau ngày sụp đổ của Ayutthaya vào năm 1767, Patani trở nên độc lập. Nhưng năm 1771, vua Xiêm La là Rama I xua quân chiếm đóng Patani và biến tiểu vương quốc này thuộc địa của Thái Lan.

Vào giữa thế kỷ thứ XIX, liên bang Mã Lai rơi vào tay của Anh Quốc. Năm 1909 Anh Quốc ký hiệp định nhường lãnh thổ Patani của Mã Lai cho vương quốc Thái Lan. Kể từ đó, dân tộc bản địa Mã dấn thân vào cuộc đấu tranh vũ trang nhằm phục hưng lại tiểu vương quốc Patani ở miền nam Thái Lan qua lá cờ của tổ chức mang tên là “Barisan Revolusi Nasional” (Mặt Trận Cách Mạng Quốc Gia). Đây là một chiến dịch ly khai tập trung ở vùng Patani đã dẫn đến cái chết hơn người trong thập kỷ qua.

Vùng Patani là nơi tập trung hơn 2 triệu người dân bản địa Mã Lai theo Hồi Giáo có mặt trên một đất nước Phật Giáo. Người Mã Hồi Giáo nơi đây vẫn thường than phiền họ là dân bản địa phải gánh chịu bao chính sách kỳ thị của chính quyền Bangkok. Chỉ trong vòng tháng 1 năm 2004, có nhiều vị tu sĩ Phật Giáo tại nơi này đã bị kẻ lạ dùng dao tấn công một cách dã man. Các vụ tấn công vào các tu sĩ Phật Giáo rất hiếm thấy tại xứ chùa vàng, một quốc gia có 90% dân chúng theo đạo Phật.

Bản đồ Patani ở miền nam Thái Lan

Tính đến tháng 8 năm 2009, có hơn 3.700 người đã thiệt mạng tại ba tỉnh cực Nam Thái Lan (Narathiwat, Patani và Yala) kể từ khi chiến tranh du kích của dân bản địa Mã đòi ly khai bộc phát trở lại vào tháng 1 năm 2004. Sự hiện diện đông đảo của lực lượng an ninh Thái Lan đã không ngăn chặn được tình trạng bạo động gây tổn thất sinh mạng cho cả phía người theo Thái Phật giáo lẫn Mã Hồi giáo. Phiến quân tấn công thành phần công chức, những người hợp tác với chính quyền, binh sĩ, cảnh sát và thành phần mật báo viên. Họ cũng tấn công vào thường dân để cộng đồng người theo Phật Giáo phải hoảng sợ rời khỏi khu vực này.

Tại miền Nam nước Thái, nơi đa số dân bản địa Mã theo đạo Hồi. Trong tháng Giêng 2004, tình hình khu vực miền Nam Thái Lan đã căng thẳng hẳn lên sau một loạt những vụ tấn công vào các cơ sở là biểu tượng của chính quyền trung ương như trường công, đồn bót cảnh sát, thậm chí cả doanh trại quân đội Thái Lan.

Trong bối cảnh đó, các sự kiện liên tiếp nhắm vào tu sĩ Phật giáo tại vùng đông dân Hồi Giáo này đã khiến giới quan sát lo ngại là tinh thần hận thù tôn giáo có thể bị kích động thêm khiến cho tình hình tại miền Nam Thái Lan thêm bất ổn định. Tình trạng mà người dân bản địa Mã đạo Hồi ở miền Nam Thái Lan cho là bị phân biệt đối xử là một nhân tố thuận lợi cho việc kích động thù hận đó. Tại khu vực này, những người theo đạo Phật chỉ là thiểu số, nhưng họ thường là những thành phần giàu có hơn là đa số người Mã theo đạo Hồi.

Dân bản địa Mã Hồi Giáo tại miền nam Thái Lan

Mặt khác, cộng đồng Hồi Giáo ở miền Nam Thái Lan là dân bản địa gốc Mã, trong lúc đó người theo Phật Giáo thường là người gốc Thái. Do đó, những người Thái đạo Phật đã bị những người Mã Hồi Giáo tại chỗ coi là tập thể từ nơi khác đến xâm chiếm đất đai của họ. Sau cùng, đa số những chức vụ quan trọng trong guồng máy hành chánh và cảnh sát tại miền Nam Thái Lan lại được giao cho người theo Thái theo đạo Phật. Hiện tượng này lại càng tạo thêm tâm lý bất mãn trong đa số cư dân là người Mã Hồi Giáo.

Vào đầu năm 2013, Tổng thư ký Hội Ðồng An Ninh Quốc Gia Thái Lan cho rằng chính phủ Malaysia ủng hộ nỗ lực của chính phủ Thái Lan nhằm chấm dứt tình trạng bạo động, đồng thời sẵn sàng trợ giúp trong vai trò trung gian nếu được yêu cầu. Chính phủ Thái Lan cũng tuyên bố rằng chính quyền Malaysia hoàn toàn bác bỏ cuộc đấu tranh của dân tộc bản địa Mã Lai nhằm tách rời khỏi Thái Lan và sẽ không hỗ trợ thành phần ly khai vượt biên giới vào ẩn náu trên lãnh thổ Malayia, phù hợp với hiến chương của Khối Asean ngăn cấm những quốc gia thành viên nhúng tay vào nội bộ của các nước láng giềng.

Chính phủ Malaysia hôm nay biết rằng đất đai Patani ở miền nam Thái Lan là lãnh thổ xưa kia của Liêng Bang Mã Lai đã rơi vào tay của Thái Lan vào năm 1909. Nhưng vì đã nằm trong khối Asean, chính phủ Malaysia không muốn nhúng tay vào cuộc đấu tranh để cứu vớt người cùng đồng tộc ở miền nam Thái Lan. Đây cũng là hiện tượng rất gần gủi với chính sách của chính phủ Campuchia đối với số phận của người Khmer Nam Bộ đang gánh chịu bao kỵ thị, nghèo đói và mất cả quyền cơ bản của con người trong thế kỷ thứ 21 này. 

Dân tộc Chăm là thần dân của Champa, một vương quốc nằm ở miền trung Việt Nam bị xóa bỏ trên bản đồ vào năm 1832, không còn vua chúa và quyền lực. Họ là dân bản địa có cùng chung số phận với dân tộc Patani, Khmer Nam Bộ, đang gánh chịu tại Việt Nam hôm nay bao sự bất công, kỳ thị, nghèo đói và chờ ngày bị tiêu diệt trước sự bao vây hơn 85 triệu người Kinh đang nắm trọn quyền của nhà nước từ cấp trung ương đến địa phương.