Chế Mỹ Lan

Trong bài viết vào ngày 3-5-2010 dài gần 6 trang gửi cho bà con Chăm, cô Chế Mỹ Lan (CML) lên tiếng kết tội vô cùng nặng nề Ts. Po Dharma và gán cho Ban Biên Tập Harak Champaka (BBT-HC) vào “nhóm khủng bố”. Cũng trong bài viết này, CML khẳng định rằng cô không chủ trương đàn áp tôn giáo, không thuộc thành phần cực đoan và không bao giờ dùng lời lẽ thiếu nghiêm túc trong cuộc đối thoại.

Nhằm đem lại sự an vui cho cộng đồng, với vai trò là chủ nhiệm Harak Champaka, tôi có vài lời góp ý với CML như sau.

1). CML cần thừa nhận yếu tố thực tế của khoa học 



Là người Chăm, không ai muốn ganh ghét người Chăm. Nhưng một khi đi vào cuộc đối thoại với người đồng tộc liên quan đến vấn đề tín ngưỡng, CML cần phải có thái độ dè dặt và thận trọng hơn, vì tín ngưỡng là vấn đề rất nhạy cảm. Không nên dựa vào cái “không có” trong tín ngưỡng để sáng tạo “cái có” không phù hợp với truyền thống tín ngưỡng của dân tộc. CML, bản thân tôi cũng như nhiều người Chăm khác chưa biết rõ nguồn gốc và nội dung của Kate như thế nào. Vì thế, chúng ta không nên giải thích hay định nghĩa lễ tục Kate theo cảm hứng riêng tư của từng người và cũng không nên ngoan cố từ chối lối giải thích và nhận định của các nhà nghiên cứu khoa học, trong khi bất cứ một quốc gia nào cũng cần đến họ để phân tích những sự kiện quan trọng trong quốc gia.


Tại quê nhà hôm nay, không ai tranh cải về nghi thức tổ chức lễ tục Kate và cũng không ai chống đối mô hình tổ chức của lễ hội Kate, điển hình nhất là lễ hội Kate do anh em sinh viên học sinh Chăm thực hiện hàng năm tại Sài Gòn. Theo tôi, mô hình tổ chức lễ hội Kate của anh em sinh viên Chăm trong nước là mô hình đáng được chú ý và phát triển. Ðây là việc làm đáng kính phục và cần tuyên dương.


Nếu Kate đã trở thành nạn nhân của sự tranh cải tại hải ngoại hôm nay, là vì một vài tri thức chăm ở Hoa Kỳ đã tự tiện sáng tác lại nghi thức của lễ hội Kate và chỉnh lí lại ý nghĩa của lễ tục này theo quan điểm riêng tư của họ, trong đó có sự đồng thuận của CML. Ðây là nguyên nhân đã gây bao sóng gió trong cộng đồng và đang đưa di sản văn hóa Champa đến bờ vực thẳm trong thế kỷ 21 này.


Phải công nhận rằng IOC-Champa là hội đoàn sáng lập ra ngày văn hóa Champa để chúc mừng mùa Kate tại Hoa Kỳ. Nếu lễ hội Katê do IOC tổ chức từ năm 1989 cho đến năm 1996 tại Hoa Kỳ có sự tham dự đông đảo của người Chăm và cả anh em Tây Nguyên từ Âu Châu sang, với bao niềm hãnh diện, là vì hầu hết người Chăm Awal, bà con Chăm Châu-Ðốc và anh em Tây Nguyên rất đồng tình với mô hình lễ hội Kate do IOC-Campa thực hiện, tức là mô hình ngày văn hóa Champa qua các phần văn nghệ, triển lãm, thuyết trình, v.v. để chúc mừng mùa Kate. Ðối với IOC-Champa, Kate là lễ tục của Chăm Ahier, cũng như Ramawan là lễ tục của Chăm Awal, nhưng ngày nay 2 lễ tục này trở thành di sản văn hóa Champa, thành vậy IOC-Champa cũng như toàn thể người Champa có bổn phận phải bảo tồn và phát triển.



Năm 1996 đánh dấu cho sự ra đời của phong trào bài trừ Chăm Hồi Giáo do một số trí thức Chăm chủ trương đã đưa đẩy IOC-Champa phải thay đổi chiều hướng đấu tranh và từ bỏ chương trình ngày văn hóa Champa nhân mùa Kate. Kể từ đó, cộng đồng người chăm Awal và bà con Châu Ðốc dần dần tháo lui về hậu trường không còn quan tâm đến Kate nữa. Lý do xa lánh Kate của họ rất là đơn giản, vì sau biến cố 1996 có hai hội đoàn chăm mới ra đời sau này đã biến Kate trở thành hai lễ hội mang hai ý nghĩa khác nhau.


Một khi lễ hội Kate bước sang mô hình mang màu sắc chính trị, cụm từ Kate đã trở thành một vấn đề nhậy cảm đối với bà con Chăm Awal và Chăm Châu Ðốc, mà còn rất nhạy cảm đối với nhà nước Việt Nam lúc nào cũng đang chờ chực để chụp mủ người Chăm và gán ghép cho họ muốn đòi lại đất đai và chủ quyền Champa.



Nếu bàn về vấn đề giáo lý tôn giáo, chúng tôi kể cả CML đều không thể xác định ai là chủ nhân của lễ tục Kate. Nhưng một điều mà chúng tôi kể cả CML không thể phủ nhận, vì đây là sự việc đang diễn ra hàng năm trước mắt chúng ta: Kate là lễ tục do bà con Chăm Ahier tổ chức trong gia đình và thôn xóm của họ. Ramawan thì tổ chức ở các thôn làng Chăm Awal. Vì rằng người Chăm Awal không được phép tổ chức lễ tục Kate. Tuy nhiên, có nhiều bà con Chăm Awal thường đến tham dự lễ hội Kate do bà con Chăm tổ chức ở các thôn làng qua các cuộc đá banh giao hữu hay đêm văn nghệ để nói lên tinh thần đoàn kết dân tộc và chia xẻ giá trị văn hóa Champa.


Dựa vào nghi lễ mà chúng tôi vừa trình bày, BBT-Harak Champaka, các nhà nghiên cứu khoa học cũng như tất cả các bậc tăng lữ và bà con Chăm Ahier và Awal tại quê nhà hôm nay đều có quan điểm như nhau và thừa nhận rằng: Kate là lễ tục của Chăm Ahier và Ramawan là lễ tục của Chăm Awal.


Nhân tiện đây, tôi cũng xin nhắn nhủ rằng CML không nên so sánh Kate với lễ giổ tổ Hùng Vương, và càng không nên cho rằng nó giống như tết nguyên đán của người Việt mà một trí thức Chăm lên sân khấu tuyên bố trước công chúng. vì Kate có một sắc thái riêng, không mang chung ý niệm đó. Cô không nên đưa ra lời khẳng định thiếu cơ sở khoa học để so sánh những lễ tục này, vì Kate là một yếu tố lịch sử của dân tộc Chăm.



Tóm lại, tất cả những kho tàng lịch sử, văn chương, ngôn ngữ chữ viết, nghi lễ trong đó có lễ tục Kate và Ramawan đã trở thành di sản văn hóa quí giá của dân tộc Champa vong quốc, cần phải được bảo tồn một cách nghiêm túc, chứ không phải cải biến nó.


2). CML cần học hỏi để thay đổi tư tưởng



CML dùng từ “khủng bố bịt mặt” để gán cho tổ chức Harak Champaka. Có phải CML ngụ ý đến đàn bà Muslim không? Ðây là loại từ ngữ cực đoan và khiêu khích. Có lẽ vì cô đang mang cái tư tưởng thành kiến với phụ nữ Islam nên ngụ ý mĩa mai họ. Ðây là thứ tư tưởng không thể chấp nhận ở xứ tự do dân chủ này, bởi nó vi phạm trầm trọng đến quyền tự do tôn giáo. Không vì bản tính nóng nảy mà CML lại kết tội tổ chức Harak Champaka là cùng nhóm “khủng bố bịt mặt”. Rõ ràng trong bài viết, CML cho rằng: “tôi cứ tưởng mình đang nói chuyện hoặc với bọn khủng bố bịt mặt”.


CML nên biết rằng Harak Champaka là một cơ quan ngôn luận có pháp lý. Chính vì thế chúng tôi từ chối đăng những bài nặc danh. Nếu là bút hiệu, thì chúng tôi phải cho biết tên thật của tác giả trong dấu ngoặc để né tránh một tác giả tự giả mạo viết nhiều bài khác nhau như một số tập san Chăm tại hải ngoại thường làm.
Tất cả bài viết đăng trong Harak Champaka đều có tên tác giả thật sự và còn có cả hình bên cạnh, để đọc giả biết họ là ai. Bài viết mang tên Ban Biên Tập Harak Champaka là bài viết chung do tôi, với tư cách là chủ nhiệm, đứng ra đề nghị chủ đề, điều hành bài viết, duyệt xét lại trước khi lên khuôn. Mặc dù việc làm rất minh bạch như thế, nhưng CML vẫn tìm cách vu khống Harak Champaka.


Bài viết mang tựa đề “Chế Mỹ Lan phản đối Harak Champaka về ý nghĩa Kate” đăng trong Harak Champaka 41 nhằm yêu cầu CML phải trả lời 12 câu hỏi liên quan đến Kate là bài viết do BBT Harak Champaka thực hiện. Với tư cách là chủ nhiệm, tôi là người chịu trách nhiệm của bài này. Thế thì tại sao CML lại vu khống cho rằng Ts. Po Dharma là tác giả của bài viết để rồi từ đó cô tìm cách phỉ báng ông ta. Tại sao cô lại hành động như thế! Có chăng cô cho tôi là người làm chủ nhiệm Harak Champaka, nhưng không có khả năng để điều hành cơ quan ngôn luận này?


Thêm vào đó, CML còn gán cho cơ quan ngôn luận của chúng tôi làm việc không lương thiện: “Harak Champaka tạo ra nhiều tác giả, ghi ngày tháng khác nhau rồi đăng trên nhiều tập san của mình. Khách quan khoa học là vậy ư, hả chú? Như vậy là Harak Champaka tự viết tự đọc rồi còn gì!”. Ðây chỉ là hành động ngoan cố của một phụ nữa Chăm, tìm cách bịa ra những dữ kiện nhằm phỉ báng nhau, vì cô ta không nêu ra tác giả mang nhiều tên này là ai, viết bài gì và đăng trong Harak Champaka số nào?



Tất cả những người viết bài cho Harak Champaka là những nhà khoa học hay trí thức Chăm chân chính, chưa hề liên lụy đến sự cấm đoán của pháp lý. Vu khống người khác là “khủng bố” đã trở thành hành động có thể làm tổn thương vô cùng trầm trọng đến thanh danh của họ mà luật pháp của toàn thể các quốc gia pháp lý không cho phép. Là giới có học, cô phải có thái độ nghiêm túc trong cuộc đối thoại, không nên “nói bừa viết bậy” theo bản tính cọc cằn và nóng nảy của mình.



Nhân danh chủ nhiệm Harak Champaka, tôi yêu cầu CML phải tự chỉnh lý lại lời tuyên bố của cô cho rằng Harak Champaka là tổ chức “khủng bố bịt mặt” để phục hồi lại danh dự của cơ quan ngôn luận và những người viết bài cho tổ chức của chúng tôi, vì khủng bố là một tội phạm bị ngăn cấm gắt gao trong pháp lý của các nước tự do dân chủ. Dân tộc Chăm đang chờ sự trả lời của cô đó.

3) CML cần xét lại hành động



CML tuyên bố rằng: “Harak Champaka thiếu nhân lực & một bài không viết nổi, đã phải chơi trò copy and paste” Ðây chỉ là thái độ xuyên tạc và mĩa mai Harak Champaka thì đúng hơn.


Cô CML dư biết, tổ chức Champaka đã xuất bản 10 số tập san Champaka tập trung những bài viết khoa học nghiêm túc chuyên về văn hóa và lịch sử Champa chứ không phải là những bài mang tích cách giải trí như một số tập san Chăm hôm nay thường làm. Tổ chức Champaka đã thực hiện 41 số Harak Champaka để chuyển tải đến bà con Chăm những tin tức chính xác và những bài phân tích sắc bén liên quan đến biến cố đã xảy ra trong xã hội, trong đó có vấn đề Kate của cô. Thế thì đâu là dữ kiện giúp cô tuyên bố bừa bãi cho rằng tổ chức chúng tôi không có nhân lực để viết bài ?


Nếu cho rằng Harak Champaka chỉ biết “chơi trò copy and paste”, là vì cô không có một nhận thức rõ ràng về quyền tự do ngôn luận trong nước tự do dân chủ. Nhân tiện đây, tôi xin cô nên học hỏi thêm về quyền này trước khi trao đổi với người khác.


Tự do ngôn luận là quyền phát biểu hay diễn đạt tư tưởng nhưng không bị kiểm duyệt và hạn chế, với điều kiện là không lợi dụng quyền này để bàn đến đời tư, vu khống và phỉ báng người khác. Vu khống và phỉ báng là hành động bịa ra một dữ kiện, dù là một ngôn từ đi nữa, để kết tội đối phương. Nếu dựa vào định nghĩa này, bài viết của cô về Po Dharma và tổ chức Champaka chỉ là một bài vu khống và phỉ báng mà thôi.


Chính vì phải tôn trọng tuyệt đối câu văn của người khác, thì “Copy and Paste” là khí cụ chính xác mà Harak Champaka thường xử dụng, cũng như cô đã “Copy and Paste” lời trích dẫn từ lời nói của Ðức Phật Thích Ca, của Carlyle cho đến Abraham Lincoln và ông Benjamin Franklin, v.v.


Ai cũng biết, cô là một nhà thơ. Nếu định nghĩa theo quốc gia tây phương, thì cô phải là một nhà văn hào có tư tưởng đấu tranh vô cùng rõ rệt, vì trong văn chương Tây Phương không có thơ lá cải. Tiếc rằng thư phản đối của cô về Ts. Po Dharma và Harak Champaka không biết thuộc về thể loại văn chương nào. Nếu là bài trao đổi, thì tại sao từ câu đầu cho đến câu cuối, cô chỉ biết chê bai, mạ nhục, phỉ báng Ts. Po Dharma và Harak Champaka? Nếu là bản cáo trạng thì cũng không được, vì nhân danh gì cô viết bản cáo trạng này.


Chính vì không nắm vững thế nào là quyền tự do ngôn luận, cô viết bài trao đổi thành bài mạ lị và phỉ báng người khác. Thế nhưng cô dám lên tiếng chê bai Harak Champak thiếu nhân lực, không viết nổi một bài, để rồi “ phải chơi trò copy and paste”.


Cô nên nhớ rằng, Harak Champaka ra đời đến nay chỉ mới được 4 tuổi, nhưng đã có hơn 2000 đọc giả thường trực (đa số là độc giả trí thức, cơ quan khoa học và báo chí) yêu cầu gửi bài đến họ. Và cô cũng đừng quên rằng Harak Champaka không phải là diễn đàn sáng tác thơ văn lá cải, mà là một cơ quan ngôn luận nhằm chuyển tải đến mọi người những sự thật của biến cố liên quan đến cộng đồng Champa hôm nay, trong đó lễ tục Kate đã trở thành một vấn đề nổi cộm, gây bao sóng gió trong cộng đồng Chăm bé nhỏ ở Mỹ Quốc ngày hôm nay. Vì thế CML cần xét lại lời nói lẫn hành động của mình. Nhân cách lễ phép là giải pháp giúp mang lại sự bình yên, một sự bình yên mà toàn thể người Chăm rất cần nghe từ thế hệ trẻ trong đó có CML.

4. CML cần nhận diện để biết cô là ai:



Trong thư gần 6 trang, CML đã xử dụng văn chương quá lố và gần như dơ bẩn để mạ nhục, chê bai và dạy đời cho Ts. Po Dharma. Tôi đánh giá lối hành văn của CML là hành động liều lĩnh, lố lăng và không nghiêm túc. Cô là phụ nữ trẻ không nên quá kiêu ngạo chê bai Ts. Po Dharma là một “trẻ con” làm nghề nghiên cứu, vì ông ta không bao giờ dùng trí tuệ để suy luận, chỉ biết “2 lần 2 là 4 như một con vẹt” mà thôi. Chính vì thế cô đứng ra dạy đời cho Ts. Po Dharma: “cần trao dồi thêm” để có “tầm tư duy và óc sáng tạo”. Ngoài ra, cô còn đánh giá Ts. Po Dharma có trình độ còn thua một học sinh trung học, vì cô cho rằng: “Bài cháu viết, một học sinh Trung học còn hiểu sao một người học vị cao như chú lại không?”. Ðọc qua bài viết, tôi có cảm giác rằng CML đã bị áp lực hay bị mua chuộc để viết bài tẩy chay Ts. Po Dharma và chống phá Harak Champaka hơn là bài viết trao đổi độc lập trong tinh thần xây dựng. Do đó bài viết của CML nhuộm đầy màu sắc phách lối và lố bịch, vì những lời tuyên bố của cô đã vượt ra khỏi nề nếp của một người phụ nữ Chăm truyền thống, đã làm tổn thương đến danh dự và nhân phẩm của Ts. Po Dharma mà tổ chức Harak Champaka và cá nhân tôi không thể chấp nhận được.



Ts. Po Dharma là thành viên nằm trong BBT Harak Champaka do tôi điều hành. Không phải thế mà tôi phải bảo vệ hay tôn vinh ông ta một cách mù quáng, vì tôi là người có tư duy độc lập. Nói đến nhân vật đấu tranh, thì xã hội Chăm hôm nay còn có ai để chúng ta có thể đem ra so sánh với ông Ts. Po Dharma, một người đã từng trải qua 6 năm trên bãi chiến trường vì danh xưng thân thương Champa, đã từng đấu tranh trên diễn đàn quốc tế để bảo vệ cho mục tiêu chung của dân tộc gần 3 thập niên qua, đã từng thực hiện 18 tác phẩm bằng tiếng Pháp để bảo vệ di sản văn hóa và lịch sử Champa, chưa kể đến sự góp phần tích cực của ông ta trong tổ chức Champaka. Thế thì tại sao cô CML lại dùng bao bao lời quá thô thiển và cả vô lễ để đối thoại với ông ta?


Theo tôi, CML còn trẻ lắm, không nên dậy đời, nhứt là dạy đời cho một ông Tiến sĩ đáng tuổi cha của cô, vì ông ta không làm phiền hà gì đến cô cả, ngoại trừ không đồng tình với cô về ý nghĩa Kate. Có thể đây chỉ là một hành động vô tình của cô chứ không phải là cố ý, nhưng sự vô tình này có thể bị hiểu lầm như là thái độ của một phụ nữ Chăm thiếu giáo dục.


5. Về Harak Champaka và Anakhan Champa



Trong bài viết, CML yêu cầu Ts. Po Dharma “cho ngưng ngay Harak Champaka và Anưkhan Cham”


Cô CML đừng quên rằng Anakhan Champa và Harak Champaka là tài sản của tổ chức Champaka chứ không phải là sở hữu riêng tư của Ts. Po Dharma. Chính vì thế, nguyện vọng của cô nhằm yêu cầu Ts. Po Dharma đóng cửa 2 cơ quan ngôn luận Anakhan Champa và Harak Champaka chỉ là vô ích. Cô dư biết, chỉ có chế độ cộng sản hay độc tài mới cấm đoán sự sinh hoạt cơ quan báo chí. Chính vì thế lời yêu cầu của cô đóng cửa cơ quan ngôn luận của tổ chức Champaka đã trở thành thái độ quá lố không phù hợp với qui chế ngôn luận trong một quốc gia dân chủ tự do.


Vì trung thành với mục tiêu của cơ quan ngôn luận, Harak Champaka và Anakhan Champaka không ngần ngại đưa ra sự thật của tất cả biến cố, dù “sự thật làm mất lòng nhau”, nhất là làm mất lòng những nhân vật đã gây ra biến cố. Theo chúng tôi, “thà mất lòng trước nhưng được lòng sau”, vì mọi cuộc vận động nhằm xây dựng một xã hội lành mạnh thì cần phải có một cơ quan ngôn luận vững chắc, độc lập và trung thực để đưa ra ánh sáng bất cứ nhân vật nào hay tổ chức nào đã làm phiền hà đến xã hội và không tôn trọng danh dự và quyền lợi chung của dân tộc. Bằng không những ung nhọt thối nát ấy ngày càng phát triển thêm trong xã hội Chăm.



CML chớ nên bênh vực một số trí thức đàn anh còn mang tư tưởng phong kiến tìm cách chiếm cứ mọi địa vị, vị trí và ảnh hưởng trong sinh hoạt của xã hội. Là giới trẻ, chúng ta phải có tinh thân độc lập và tư tưởng chân chính, không hùa theo phe phái, nghiêng ngã theo tình cảm gia đình hay bạn bè. Xã hội Chăm hôm nay rất cần những thế hệ trẻ có ý thức đầy nghị lực, độc lập, rất phóng khoáng sẵn sàng tiếp thu cái mới mà không phải thuộc hạng người như cô.


Nếu CML yêu cầu đóng cửa hai tờ báo này, phải chăng CML không muốn người Chăm nói lên những nguyện vọng của họ, tiếp thu những sự thật của biến cố đã xảy ra trong xã hội? Nếu chúng ta hành động không làm tổn thương đến danh dự và quyền lợi chung của dân tộc, thì chúng ta chớ lo sợ độc giả của 2 tờ báo này và dân tộc Chăm phê phán chúng ta.


Là giới trẻ, chúng ta cần phải có một nhận thức sáng suốt về cách cấu trúc của một xã hội. Cũng vì dân tộc Chăm không có cơ quan ngôn luận, tức là báo chí, đài phát thanh và truyền hình, để phổ biến rộng rãi những tin thời sự đến cộng đồng, một số người Chăm không lương thiện đã lợi dụng cơ hội để phát triển mưu đồ đi tìm vụ lợi cho cá nhân, bóp méo sự thực của lịch sử đã đưa cộng đồng người Chăm vào ngõ hẻm của thời cuộc. Là giới trẻ, CML phải biết đến những thực trạng bi đát của xã hội hôm nay và phải nhận định một các trung thực ai là người chủ trương để gây ra những biến cố đau buồn này. Không nên sợ sệt, không vị tha có tính bao che, dù người chủ trương là gia đình, bạn bè hay phe nhóm của mình đi nữa.


Là tuổi trẻ của thời đại tiến bộ, chúng ta nên đi tìm lối thoát cho dân tộc, cố gắng tháo gỡ gai góc và nhặc lấy từng mảnh vụn đau thương ấy để hàn gắn lại những vết thường lỡ lói mà cộng đồng chúng ta đang gánh chịu hôm nay. Nếu tuổi trẻ còn mãi ôm choàng cái tư tưởng tiêu cực như CML, tức là tư tưởng còn lệ thuộc vào gia đình và bè phái, thì toàn thể dân tộc Champa vong quốc này chắc chắn sẽ trở thành một tập thể vong thân trong những thập niên tới. Chính đó là vấn đề mà giới trẻ Chăm trong đó có CML cần nghiên cứu lại vì rằng sự đoàn kết dân tộc ngày hôm nay hoàn toàn nằm trong tầm tay của các bạn trẻ.


Riêng cá nhân tôi, tôi sẵn sàng ủng hộ CML, nếu cô đưa ra giải pháp thiết thực để hàn gắn lại vết thương của xã hội Chăm hôm nay.

6. Quá trình hoạt động của hai tờ báo



Harak Champaka không phải là trung tâm đoàn kết hay hòa giải dân tộc như nhiều người thường hiểu lầm, trong đó có CML mà là cơ quan ngôn luận có pháp lý, dù chỉ ấn hành qua hệ thống điện thư, có mục tiêu thông tin và nghị luận những vấn đề liên quan đến Champa hầu giúp cho dân tộc Chăm tiếp thu trực tiếp những gì đã xảy ra trong xã hội Chăm hôm nay.


Vì trung thành với mục tiêu trên, Harak Champaka và Anakhan Champaka không ngần ngại đưa ra mọi sự thật của biến cố đã xảy ra, dù biến cố này do CML gây ra đi nữa. Theo chúng tôi, “thà mất lòng trước nhưng được lòng sau”, vì mọi cuộc vận động nhằm xây dựng một xã hội lành mạnh thì cần phải có một cơ quan ngôn luận vững chắc, độc lập và trung thực để đưa ra ánh sáng bất cứ nhân vật nào hay tổ chức nào đã làm phiền hà xã hội và không tôn trọng danh dự và quyền lợi của dân tộc. Bằng không những ung nhọt thối nát ấy ngày càng phát triển thêm trong xã hội Chăm.


Kể từ ngày ra đời, Harak Champaka đã mang lại cho dân tộc tộc nhiều tin tức thời sự nóng bỏng và không ngừng đấu tranh để bảo vệ chân lý, công bằng và lẽ phải cho dân tộc này. Ðây là những chủ đề quan trọng mà Harak Champaka đã đưa ra phân tích:


– Nếu không có tiếng nói của Harak Champa, một số thành phần trí thức Chăm ở hải ngoại không ngần ngại lợi dụng cơ hội để hình thành những tổ chức hay dự án “ma” nhằm lừa bịp người Chăm lương thiện để phục vụ cho quyền lợi cá nhân của họ.

– Nếu không có tiếng nói của Harak Champa, một vài trí thức Chăm vẫn còn tiếp tục kết tội dân tộc Chăm là tập thể có những khuyết tật thô thiển, chê bai phụ nữ Chăm là giới dâm dục, làm tình với bất cứ ai nếu cần và mạ nhục vua chúa Champa là những kẻ “chơi gái” để rồi phải bán nhượng đất đai Champa.

– Nếu không có tiếng nói của Harak Champa, Ban Biên Soạn Sách Chữ Chăm (BBSSCC) vẫn tiếp tục cải biến chữ viết Chăm truyền thống đã lưu hành từ thời Po Rome; chính quyền trung ương Việt Nam vẫn chưa biết ngôn ngữ Chăm đang lâm vào con đường thoái hóa và dân tộc Chăm vẫn còn bị đàn áp, môït khi họ nói đến chữ Chăm cải biến sai lầm của BBSSCC, một cơ quan của nhà nước.

– Nếu không có tiếng nói của Harak Champa, dân tộc Chăm không bao giờ biết nguyên nhân tại sao một số trí thức và hội đoàn Chăm không tham gia Ðại Hội Champa 2007 nhằm kỷ niệm 175 năm vương quốc này bị xóa bỏ trên bản đồ. Và dân tộc Chăm cũng không biết ai là những trí thức không tôn trọng ý thức hệ đoàn kết dân tộc, mặc dù họ luôn luôn kêu gọi người Chăm đoàn kết và chủ trương đấu tranh cho dân tộc Chăm.

– Nếu không có tiếng nói của Harak Champa, dân tộc Chăm cũng không biết ai là người chủ trương bài trừ Chăm Hồi Giáo, gây ra khủng hoảng IOC, đưa nhà lãnh đạo tinh thần Chăm ra kiện tụng trước pháp lý Hoa Kỳ.

– Nếu không có tiếng nói của Harak Champa, dân tộc Chăm không có điều kiện để phán xét những lỗi lầm trong các bài viết của tác giả Chăm, Việt hay nước ngoài liên quan đến yếu tố văn hóa và lịch sử Champa.

– Cuối cùng, Harak Champaka còn là tiếng nói của dân tộc Chăm để thông tri đến chính quyền Việt Nam những nguyện vọng của dân tộc này và sẵn sàng cho nhà nước biết thế nào là quan điểm của dân tộc Chăm liên quan đến vấn đề đã xảy ra đã làm tổn thương đến danh dự và quyền lợi của họ.



Tóm lại, Harak Champaka là một tổ chức thông tin và nghị luận để bảo vệ quyền lợi của dân tộc Chăm, ngăn chặn những thái độ của bất cứ ai có mưu đồ tàn phá hay làm di hại đến di sản văn hóa Champa một cách trực tiếp hay gián tiếp.

Thay lời kết



Tôi rất kính trọng những người Chăm có tấm lòng độ lượng, có tư tưởng xây dựng dân tộc, nhưng vẫn còn chút hoài nghi về tư tưởng của CML.


Qua bức thư này, CML ao ước cho dân tộc được đoàn kết, mong muốn bà con Chăm ở Mỹ phải đến tham dự Kate đông đảo. Thế nhưng đã bao lần người Chăm Awal tổ chức Ramawan, tôi chẳng thấy bóng dáng CML đâu cả, để rồi tôi phải đặt lại câu hỏi có lẽ nào Ramawan lại không phải là di sản văn hóa Champa? Ðã 4 lần tổ chức trại hè thanh niên Champa tại hải ngoại, tôi chỉ thấy có CML đến dự trại hè một lần, nhưng do thanh niên Chăm Ahier tổ chức tai Sacramento. Nếu như vậy, CML vẫn còn có chủ trương hoàn mâu thuẩn với hành động mà cô nên định hướng nó lại.


Ở đời, ai cũng muốn bảo vệ quan điểm của mình. Nhưng một khi chấp nhận trao đổi quan điểm liên quan đến chủ đề trọng đại của dân tộc, thì cô nên tỏ thái độ nghiêm túc và đưa ra minh chứng thuyết phục hơn là chụp mũ hay xuyên tác đối phương, nhất là cố tình biện hộ cho những sai lầm của mình đã gây ra, để rồi chính bản thân cô là nạn nhân của sự sai lầm này.


Ðiều mong ước của tôi là chúng ta phải nên tôn trọng tuyệt đối giá trị di sản văn hóa Champa, tức là cùng nhau thừa nhận Kate là lễ tục của Chăm Ahier và Ramawan là lễ tục của Chăm Awal, vì đây là truyền thống tín ngưỡng thiêng liêng của dân tộc đã lưu lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chính vì thế, mọi sự cải biến hay chỉnh lý di sản tinh thần này chỉ mang lại bao biến cố mà không ai có thể đo lường những hậu quả của nó.


Là đứa con Champa vong quốc, chúng ta nên thừa hưởng những di sản văn hóa trân qúi mà tổ tiên chúng ta để lại hơn là làm công tác sáng tạo văn hóa, không đem lại lợi ích cho dân tộc của chúng ta hôm nay.


CML dù sao cũng đã mang họ Chế, một danh xưng cao quí mà ai cũng thường mơ ước. Chính vì thế, cô hãy làm gương sáng cho thế hệ của cô đối với dân tộc, xã hội và nên có thái độ và lập trường độc lập khách quan trong mọi sinh hoạt của cộng đồng. Vì rằng bài viết của cô nhằm trao đổi với Ts. Po Dharma và Harak Champaka không biểu lộ một thể loại văn chương đối thoại nghiêm túc để giải quyết những sự khác biệt quan điểm hay tư tưởng trong xã hội hôm nay.

Bài mới :

• Trả lời cho Đắc Văn Kiết: Katê phát xuất từ thời Sa Huỳnh hay Po Rome?

Bài liên quan :

• Kate: Lễ tục của người Chăm Ahier hôm nay
• Góp phần tìm hiểu về lễ hội Katê
• Vấn đề Kate trở lại trên bàn cờ của xã hội Chăm
• Quan điểm của Vinh Thanh về lễ Kate truyền thống
• Chung quanh vấn đề lễ hội Kate của người Chăm hôm nay
• Trả lời cho bài viết của Quảng Đại Cẩn về Kate
• Chung quanh vấn đề ngày quốc lễ Champa
• Trả lời email của Chế Mỹ Lan về lễ Kate
• Andy Kieu phản đối quan điểm Kate của Chế Mỹ Lan
• Regina trả lời cho Chế Mỹ Lan về Kate
• Chế Mỹ Lan chế biến ý nghĩa mới cho lễ tục Kate
• Trao đổi với Ja Intan về Kate